5 vragen over de besmettelijke Newcastle disease bij vogels

Wat is NCD?

Een virusziekte die bij meer dan 240 vogelsoorten voorkomt. De naam refereert aan het Engelse Newcastle upon Tyne, waar de ziekte voor het eerst in Europa werd ontdekt. Omdat de verschijnselen lijken op die van vogelgriep, heet NCD ook wel pseudovogelpest.

De meeste vogels hebben er weinig last van. Sommige wilde vogels, duiven en papegaaiachtigen scheiden het virus lang uit. Kippen, kalkoenen en fazanten zijn wel zeer gevoelig. Mensen kunnen na intensief contact met besmette vogels lichte verschijnselen krijgen.

Hoe wordt het virus overgedragen?

In Nederland was de laatste grote uitbraak in 1992-1993 met 61 gevallen. Het virus kwam toen in 28 procent van de gevallen binnen via buurtcontact en voor 17 procent via menscontact. Een slechte immuunstatus, onvolledige vaccinatie of aankoop waren andere redenen.

De aerogene besmetting, oftewel besmetting via de lucht, is aangetoond tot een afstand van ruim 60 meter. Het is nog niet bekend hoe de hobbyduiven in Oldenzaal besmet zijn geraakt, ze waren gevaccineerd.

Wat zijn de verschijnselen bij pluimvee?

De dieren zijn plotseling lethargisch. Ze zitten in elkaar gedoken, hebben ademnood, oogontstekingen, oedeem en verlammingsverschijnselen. Ook is er acute sterfte en dalen de voeropname en eiproductie. De sterfte kan oplopen tot 100 procent.

Hoe wordt NCD aangepakt?

De ziekte melden en aanpakken is wereldwijd verplicht. De meeste Europese landen werken met verplichte vaccinatie, al geldt dit niet altijd voor alle diergroepen. Nederland verplicht vaccinatie voor commercieel gehouden pluimvee op 18 dagen leeftijd, met herhalingen bij oudere dieren. Voor wedstrijdduiven en tentoonstellingsvogels is vaccinatie ook verplicht.

Is er toch een besmetting, dan worden de dieren geruimd. Daarnaast wordt een vervoersverbod ingesteld voor alle vogels, eieren en andere dierlijke producten en mest binnen een zone van 10 kilometer rond het besmette bedrijf. Bij Oldenzaal worden hierdoor vier pluimveebedrijven geraakt.

Hoe is de situatie in andere landen?

Polen kampt met uitbraken van NCD. In 2025 raakte het virus 26 commerciële pluimveebedrijven, meestal met vleeskuikens. In 2024 ging het om 21 bedrijven. Verder zijn op meer dan 30 kleine pluimveehouderijen besmettingen gevonden.

Het land heeft eind april de bioveiligheids- en vaccinatieregels aangescherpt. Polen kent dit jaar ook nog eens 85 vogelgriepuitbraken.