Na een jaar al forse middelenreductie in pilot chemievrije tomatenteelt

Met extra inzet van nuttige insecten als sluipwespen, roofwantsen en roofmijten is het AgroCare gelukt om in een late belichte tomatenteelt de inzet van chemie achterwege te laten. De betreffende kas, met een oppervlakte van ongeveer 5 hectare, is een van de vier teeltlocaties van het glastuinbouwbedrijf in het Zeeuwse Rilland. Daarnaast heeft AgroCare nog locaties voor de tomatenteelt in het Westland en in Noord-Holland.

'Met deze kas draaien we sinds vorig jaar mee in de pilot 100% Groen Geteeld. Bij ons verdient in de gewasbescherming de bestrijding van witte vlieg de meeste aandacht; andere insecten als mineervlieg en spint hebben we goed onder controle', vertelt teeltmanager Danny van der Made. 'De eerste teelt ging prima, omdat we goed schoon zijn gestart en dus ruimschoots biologische bestrijders hebben ingezet.'

De pilot krijgt dit jaar bij AgroCare een vervolg, maar nu in een vroegere teelt. Van der Made geeft aan dat de invlieg van de roofwants Nesidiocoris (Nesi) een extra uitdaging vormt voor de plaagbeheersing. Deze wants is verwant aan de roofwants Macrolophus, die in de kassen wordt uitgezet.

'De Nesi vreet weliswaar ook witte vliegen, maar heeft als nadeel dat ze het tomatengewas beschadigt. Nu al vinden we deze verkeerde roofwants in de kas en binnenkort moeten we een besluit nemen of ingrijpen nodig is. De consequentie daarvan is dat we ook de nuttige insecten opruimen en die dus opnieuw moeten uitzetten', zegt de teeltmanager.

Om de invlieg van insecten van buitenaf tegen te gaan, laat AgroCare binnenkort insectengaas aanbrengen op de kas die meedraait in de pilot. Volgens Van der Made wordt het daardoor lastiger om de klimaatsturing op orde te houden. 'Het gaas beperkt de beluchtingscapaciteit. We moeten opletten dat de temperatuur niet te veel oploopt in de zomer. Dit kan ten koste gaan van de zetting en de productie.'

Chemievrij telen

AgroCare is een van de zeven praktijkbedrijven die deelnemen aan de praktijkpilot 100% Groen Geteeld. Deze bedrijven werken samen met specialisten op het gebied van biologische gewasbescherming en krijgen waar nodig technische ondersteuning. Het gezamenlijke doel is om binnen drie jaar volledig zonder chemie rendabel tomaten, komkommers, paprika's en aubergines te kunnen telen.

De pilot is een initiatief van productenorganisaties Harvest House, Growers United, Oxin Growers, The Greenery en ZON. Zij zijn georganiseerd in de Federatie Vruchtgroente Organisaties (FVO) en vertegenwoordigen samen 85 procent van de glasgroentetelers in Nederland.

Vanuit het adviesbureau Florpartners is Ronald Grootscholten de programmadirecteur van 100% Groen Geteeld. Hij legt uit dat de pilot draait om samenwerking en kennisdeling. 'De maatschappelijke urgentie om als sector proactief te werken aan het uitfaseren van chemische gewasbescherming is groot. Het is uiteindelijk voor de teelt en het aanbod van vruchtgroenten in Nederland een license to operate.'

De resultaten van het eerste jaar van de pilot laten volgens Grootscholten zien dat telen met minder chemie goed mogelijk is. Op de zeven praktijkbedrijven, met diverse vruchtgroenten in zowel belichte als onbelichte teelten, is een reductie van gemiddeld 70 procent op het gebruik van chemische middelen gerealiseerd. Dit betreft de hoeveelheid werkzame stof per hectare.

De programmadirecteur spreekt in eerste instantie over laaghangend fruit en resultaten die veelal worden bereikt door intensiever scouten, sterk preventief inzetten van bio-oplossingen en waar mogelijk pleksgewijze behandelingen.

Grootscholten erkent dat de reductie van de laatste 30 procent een grotere uitdaging wordt. Hij vertelt dat elk van de pilotbedrijven in 2025 specifieke maatregelen gaat treffen die passen bij hun situatie. 'AgroCare gaat bijvoorbeeld insectengaas aanbrengen. Bij andere bedrijven kan het gaan om het stimuleren van biodiversiteit in en om de kas, eventueel het plaatsen van bankerplants of teelt op organisch substraat, of de teelt van sterkere rassen.'

Kosten verdubbelen

Belangrijk in het vervolg van de praktijkpilot is de focus op een rendabele teelt. Dit betekent dat er ook een goed rendement mogelijk moet zijn met het intensievere gebruik van biologische bestrijders, groene middelen en eventueel technische aanpassingen. Van der Made beaamt dat de kosten van de gewasbescherming op de locatie waar hij geen chemie heeft gebruikt, behoorlijk zijn opgelopen.

'In deze late belichte teelt zijn de uitgaven voor gewasbescherming nu berekend op het dubbele van normaal. Dat komt doordat we bij het uitzetten van biologische bestrijders het zekere voor het onzekere hebben genomen', zegt de teeltmanager. 'Verder is er intensief gescout en zijn meer biostimulanten toegepast. We gebruiken onder meer middelen op basis van silicium om het gewas harder te maken.'

Komend jaar gaat Van der Made de bestrijdingsstrategie aanscherpen en wellicht iets minder op safe spelen, zonder concessies te doen aan de kwaliteit en de productie. 'Deze manier van telen brengt extra risico's met zich mee. Ons doel is telen zonder chemie, maar het zou goed zijn als er een mogelijkheid blijft om te kunnen corrigeren als iets niet goed gaat. Ik hoop dat de overheid daar rekening mee houdt en zorgt dat middelen beschikbaar blijven voor noodsituaties.'

Effectieve oplossingen zoeken voor de rode vlaggen

Om de laatste stap te zetten naar een volledig groene teelt van vruchtgroenten wordt binnen de pilot 100% Groen Geteeld gewerkt aan het structureel aanpakken van knelpunten. Programmadirecteur Ronald Grootscholten vertelt dat per gewas wordt gekeken welke ziekten of plagen nog problemen veroorzaken. 'Daarbij plaatsen we dan één of twee rode vlaggen, afhankelijk van de uitdaging. Voor elk knelpunt zoeken specialisten vervolgens naar effectieve oplossingen.'

In het verlengde van het zoeken naar groene oplossingen in het kader van 100% Groen Geteeld, heeft de Federatie Vruchtgroente Organisaties (FVO) het initiatief genomen voor het Green Growing Expertise Center. Grootscholten legt uit dat dit een kenniscentrum is voor telers, waar praktijkonderzoek, implementatie op praktijkbedrijven en praktijkgerichte regelgeving samenkomen. 'Hiermee moet de transitie naar een chemievrije teelt worden versneld. Ook moet het een bijdrage leveren aan de versnelde toelating van groene middelen en de aanpassing van etiketten van chemische middelen die in noodsituaties plaatselijk kunnen worden toegepast.'

De pilot, zoals die wordt uitgevoerd in de vruchtgroenteteelt, vindt ook plaats in de sierteelt. Grootscholten vertelt dat dit een initiatief is van de Versnellers Sierteelt, een groep vooruitstrevende teeltbedrijven. 'De pilot is al gestart, en uiteindelijk gaan zo’n twintig telers van chrysanten, phalaenopsis, gerbera’s, alstroemeria en kalanchoë meedoen. Waar dat van meerwaarde is, zullen we tussen beide pilots in de glastuinbouw kennis en onderzoeksresultaten uitwisselen.'