10 tot 15 procent minder Europese kaas naar Amerika

RaboResearch verwacht dat Amerika de uitval van import kan opvangen door zelf de productie van kaas te verhogen. Hoe dan ook zal het importtarief zorgen voor verschuivingen in de markt. Europese kaasexporteurs richten hun aandacht de komende periode waarschijnlijk op opkomende markten in Oost-Azië en het Midden-Oosten.

De marktkenners noemen het effect relatief beperkt. 'Maar het is belangrijk om te beseffen dat er 1,9 miljard euro aan kaas- en boteromzet op het spel staat. Dit vormt een aanzienlijke uitdaging voor bedrijven met investeringen in de Amerikaanse markt.'

Zuivelmarktkenner en LTO-beleidsspecialist Internationaal Klaas-Johan Osinga denkt dat Franse en Italiaanse kaasproducenten harder worden getroffen door de heffingen dan Nederlandse. 'Bovendien concurreren Nederlandse kazen als Gouda niet echt met de Franse en Italiaanse. Dat zijn toch echt andere soorten.' Nederland exporteerde vorig jaar 18.000 ton kaas naar de Verenigde Staten (VS) met een exportwaarde van 130 miljoen euro.

Ierse boterexport

Ierland maakt zich juist weer druk over de export van Kerrygold-boter. Er wordt nu extra verscheept om eventuele heffingen voor te zijn. Zuivelkenner Martin Valstar van ZuivelNL hoort ook nog niet van vraaguitval van Ierse boter. 'De Amerikaanse consument lijkt bereid te zijn extra te betalen. Dat komt ook doordat het een importproduct is en er weinig alternatieven zijn.'

Volgens de RaboResearch-marktkenners moet de veelgehoorde kreet 'we leven in ongekende tijden' in perspectief worden geplaatst. Al vaker heeft de EU-zuivelmarkt met hoge tarieven te maken gehad.

Russische markt

Zo viel in 2014 de totale Russische markt weg, na de annexatie van De Krim door Rusland. In het laatste volledige jaar voor het exportverbod naar Rusland, was dat land goed voor 21 procent van de Europese kaasexport (258.000 ton) en 16 procent van de boter- en melkvetexport (35.000 ton).

De impact van het Russische verbod was aanzienlijk groter dan de heffingen van nu. En ook in de eerste ambtstermijn van president Donald Trump zijn Amerikaanse heffingen op zuivel opgelegd. Toen werden Goudse en Edammer kazen daar nog van uitgezonderd. Italië exporteerde in die tijd 21 procent minder kaas naar de VS.

Volgens Martin Valstar gedraagt met name de markt voor boter en vet zich de laatste periode grillig. Er zijn dalingen, daarna stegen de noteringen en nu staan die voor verse boter weer onder druk. 'Maar echt sterke dalingen zijn het niet. Je kunt ook niet stellen dat het slecht gaat. De noteringen zijn nog steeds hoog in historisch perspectief.'

Zwakkere dollar

Op het vlak van mageremelkpoeders heeft Europa het lastig door de sterke euro en zwakkere dollar. Daardoor is het op de wereldmarkt moeilijker concurreren. Via de zogenoemde 'Onil-tender' vanuit Algerije wist Polen wel weer veel melkpoeder te verkopen voor de Afrikaanse markt.

Ondertussen is er wereldwijd een wat hogere melkproductie, vooral veroorzaakt door de seizoensmatige piek. Valstar: 'Dat is niet zozeer jaar op jaar. Maar deze toenemende productie ten opzichte van voorgaande maanden zien we elk jaar.'

Nieuw-Zeeland plust al wat langer, maar ook de productie in de VS, het Verenigd Koninkrijk en Ierland zit in de lift. Opvallend is dat er meer melkconcentraat uit het Verenigd Koninkrijk naar het Europese vasteland is afgezet. In maart lag de melkproductie daar 2,7 procent hoger dan een jaar geleden. Ook de zuivelproductie in Polen stijgt.

Dit geldt niet voor Nederland, blijkt ook uit de nieuwste Internationale Melkprijsvergelijking van ZuivelNL en European Dairy Farmers. Na de sterke daling in februari (-2,6, inclusief correctie voor het schrikkelkdageffect) was de krimp in de Nederlandse melkaanvoer in maart iets gematigder (-1,5 procent). De aanvoer bleef in het eerste kwartaal 1,9 procent achter ten opzichte van vorig jaar.

De Europese melkaanvoer kromp in februari met 1,2 procent. Naast Nederland was er een verdere daling te zien in Duitsland, Frankrijk en België. Volgens Osinga kan de fusie tussen Royal FrieslandCampina en Milcobel en tussen Arla en DMK (inclusief DOC) hier niet los van worden gezien.

'Zuivelbedrijven sorteren voor op krimp. De strijd om de melk heeft een prijsopdrijvend effect in ons deel van Europa. Dat is gunstig voor melkveehouders', legt Osinga uit.