'Ontbreken langetermijnvisie in stikstofplannen laat boeren in onzekerheid'

Volgens de nieuwe plannen moet de landbouw zijn uitstoot voor eind 2035 met 42 tot 46 procent verlagen ten opzichte van 2019. Voor industrie en verkeer wordt gestuurd op 50 procent reductie. Maar niemand weet of het dan genoeg is, aldus Van Summeren. 'Voor hetzelfde geld is het ook daarna nog een probleem om een vergunning te krijgen voor een grotere stal, een bredere weg of een appartementencomplex.'

Van Summeren: 'Het is goed om inzichtelijk te krijgen hoeveel reductie anno 2025 reeds behaald is ten opzichte van 2019. Ook is onzeker welke maatregelen voldoende emissiereductie opleveren. Bij doelsturing heeft een ondernemer de vrijheid om de voor het bedrijf passende maatregelen toe te passen, maar er geldt ook een bewijslast dat de vereiste reductie wordt gehaald. Welke maatregelen nodig zijn en hoe de emissiereductie wordt geborgd, is nog niet duidelijk.'

Die onzekerheid is waar het om gaat als we het over perspectief voor boeren hebben, zegt de adviseur van Flynth. 'De meningen over stikstof zijn zo verdeeld dat voor niemand duidelijk is welke situatie het 'einddoel' is. De plannen van het kabinet maken dat niet duidelijker. Dat zou wel moeten.'

Resultaat uitkoopregeling onzeker

Volgens Van Summeren is het de vraag of de kostbare vrijwillige uitkoopregeling die landbouwminister Femke Wiersma opstart een kosteneffectieve maatregel is. 'Bovendien is bij een vrijwillige regeling vooraf niet zeker welke stikstofreductie dit oplevert. Het is dus heel onzeker of dit op korte termijn helpt om van het stikstofslot af te komen.'

'In veel gevallen kunnen innovatieve oplossingen efficiënter zijn dan boeren uitkopen. Daarbij kun je denken aan luchtreinigingssystemen voor stallen, minder eiwit voeren aan vee of uitgereden mest verdunnen met water. Dat vermindert de stikstofuitstoot, maar houdt de agrarische sector groot genoeg voor een sterke (onderhandeling)positie en voor de kringlooplandbouw. Denk hierbij aan het verwerken van reststromen uit de levensmiddelenindustrie tot veevoer en het produceren van groene stroom en biogas uit mest', besluit de adviseur.