'Correcte bescherming of een handig stokpaard?'

In de praktijk heeft het toepassen van dit voorzorgsbeginsel meer voeten in aarde dan een groep bezorgde medeburgers die met een aantal residumonsters en een stapel literatuuronderzoek naar de rechter stapt om een spuit- of teeltverbod in hun omgeving te eisen. Het is zeker niet zo dat elk potentieel gevaar of risico met dit beginsel verboden kan worden.

Dat zou wat zijn. We kennen allemaal tal van stoffen in onze omgeving en in ons consumptiepatroon, die naast prettige of nuttige effecten ook een schadelijk effect hebben of kunnen hebben op de mens. Denk aan alcohol of tabak en vele andere producten in de supermarkt. Maar ook veel praktische gebruiksvoorwerpen kunnen een schadelijk effect hebben op mens en of de lokale omgeving. Denk aan auto's of windmolens. Nuttig, maar niet voor alles en iedereen. En zelfs het schadelijke asbest hoeven we nog niet te verwijderen.

We moeten er niet aan denken dat alle potentieel schadelijke zaken met een uitspraak van de rechter weggestreept kunnen worden. Met gewasbescherming lijkt dit soms wel aan de orde te zijn, waarbij je je kunt afvragen of men dit voorzorgsbeginsel correct toepast? Of het aangehaalde onderzoek degelijk, actueel en van toepassing is? Hoe groot de daadwerkelijke schade of gevaar is? Of dat een rechter geneigd is om het zekere voor het onzekere te kiezen?

In dat geval mist het voorzorgsbeginsel haar doel en kan het een stokpaard worden voor bezorgde groepen om 'voor de zekerheid' van alles te laten verbieden bij de kleinste residuen. Nu voelt het soms alsof rechters via het voorzorgsbeginsel op de stoel van de politiek gaan zitten. Dat draagt niet bij aan de transitie van de landbouw, waar al veel gebeurt en middelen in rap tempo verdwijnen.

We zien op het stikstofvlak al de verlammende werking van de reeks rechtszaken op de politiek, innovatie en transitie. Ik hoop niet dat de gewasbescherming eenzelfde route te wachten staat. Want ook de groene middelen zijn dan niet veilig. En wat is dan nog het alternatief voor gezonde voedselzekerheid?