Zuivel veert weer op na korte dip in noteringen

In de tweede helft van september bereikte de boternotering van ZuivelNL een recordhoogte van 810 euro per 100 kilo, exclusief btw. In oktober werd een scherpe daling ingezet, maar in de laatste weken stabiliseerden de prijzen en kwam er zelfs weer wat bij.

Deze week liet de Nieuw-Zeelandse internetbeurs Global Dairy Trade, die als een belangrijke graadmeter voor de zuivelmarkt wordt gezien, eveneens een positief beeld zien met een stijging van 4,8 procent ten opzichte van half oktober. De notering voor verse boter steeg er zelfs met 8,3 procent.

Volgens marktkenner Klaas Johan Osinga, beleidsspecialist internationaal bij LTO Nederland, is er in de basis niet veel veranderd in de markt. 'Blijkbaar is er optimisme in de markt en een krap aanbod.'

In de meeste landen is het aanbod lager dan vorig jaar. In Europa is dat zeker het geval. Polen is de uitzondering op de regel. Het aanbod vanuit de Verenigde Staten neemt ook niet toe en zit ongeveer op hetzelfde niveau als vorig jaar. Osinga: 'Nieuw-Zeeland is blijkbaar ook niet dominant op de markt, anders zou de handel daar wel op speculeren.'

Blauwtong

Ondanks de hoge melkprijzen zit de melkproductie in Nederland flink in de min ten opzichte van vorig jaar. De impact van blauwtong is er nog steeds en deskundigen denken dat die impact wel eens langer kan aanhouden dan van tevoren werd gedacht, onder meer doordat koeien die blauwtong hebben gehad, minder vruchtbaar zijn.

Sectormanager melkvee- en kalverhouderij Daniëlle Dijs-Duijndam van Rabobank ziet dat melkveehouders daardoor lang niet altijd kunnen profiteren van de hoge melkprijzen. 'Als op jouw bedrijf door blauwtong relatief veel koeien zakken in de melkproductie, dan heeft dat zeker impact. In de melkproductiecijfers zijn de gevolgen zichtbaar.'

In het verleden werd de productie bij hoge prijzen vaak opgeschroefd door melkveehouders. Op dit moment hebben melkveehouders in Nederland volgens Dijs daar beperkte mogelijkheden toe. 'Daarvoor moet je ruimte hebben in de stal en zijn fosfaatrechten nodig. Bovendien moet je extra mest afvoeren tegen hoge kosten, waardoor uitbreiding in het aantal koeien nu weinig voorkomt. Je kunt in plaats van te streven naar een maximale melkproductie wel streven naar een optimale productie, door te sturen op vet- en eiwitgehalte. Dat doen melkveehouders ook.'

Stoppers

Naast blauwtong ziet Dijs ook effect van stoppende melkveehouders op de melkproductie. 'Komend jaar wordt de impact van de opkoopregelingen daaraan toegevoegd. Het aantal melkveehouders dat definitief meedoet aan de Landelijke beëindigingsregeling veehouderijlocaties (Lbv) of de Landelijke beëindigingsregeling veehouderijlocaties met piekbelasting (Lbv-plus) is relatief beperkt', weet ze.

'Qua percentage van het totaal aantal melkveebedrijven ligt het aantal veel lager dan bijvoorbeeld in de kalverhouderij en de varkenshouderij. Dat is te verklaren door de manier waarop de regeling is ingestoken. Het aantal melkveebedrijven in Nederland neemt al jaren geleidelijk af. De melkveestapel ligt inmiddels onder het niveau van 2013, dus van voor de afschaffing van het melkquotum.'

Osinga schat de krimp van de melkproductie in Nederland als gevolg van de Lbv en Lbv-plus op termijn op 1 procent van de totale melkproductie. De actuele cijfers laten zien dat de Nederlandse melkaanvoer in september bijna 3 procent achter bleef bij die van dezelfde maand vorig jaar. De daling was iets minder sterk dan in de maanden daarvoor, staat in de internationale melkprijsvergelijking van ZuivelNL en European Dairy Farmers (EDF). In de eerste negen maanden van 2024 lag de melkproductie in totaal 2 procent lager dan in 2023.

De melkaanvoer in de EU daalde licht in augustus. Net als in juli nam het volume met 0,4 procent af ten opzichte van vorig jaar. Per saldo steeg de EU melkaanvoer tot en met augustus nog met 0,7 procent. De Europese melkprijzen komen in september uit op een gemiddelde van 47,50 euro per 100 kilo. Dat is een stijging van 2,9 procent ten opzichte van augustus. Ten opzichte van september 2023 is de EU-melkproductie 15,7 procent hoger.

Osinga is benieuwd hoe consumenten gaan reageren op de steeds hogere prijzen. De inflatiecijfers in Nederland stijgen opnieuw. In de zuivel lijkt er nog geen uitvallende vraag te zijn. 'De vraag is hoe zich dat de komende maanden ontwikkelt. Tot nu toe stijgt het aanbod niet mee met de vraag. De termijnnoteringen voor december zijn wat gekalmeerd. Er is wel veel handel.'