Lachgasuitstoot stijgt volgens studie door kunstmest en stuwdammen

Nieuws Economie ANP 31 aug 2023 om 14:30uur

De hoeveelheid lachgas die opborrelt uit zoetwaterbronnen is de afgelopen eeuw meer dan verdrievoudigd, melden onderzoekers van de Universiteit Utrecht. Ze schetsen een zorgwekkende trend rond dit krachtige broeikasgas, die samenhangt met toegenomen kunstmestgebruik en de bouw van stuwdammen. Hoe dat zit, leggen ze uit in een publicatie in het wetenschappelijke tijdschrift Environmental Science & Technology.

Lachgasuitstoot+stijgt+volgens+studie+door+kunstmest+en+stuwdammen

Lachgas (N2O) komt van nature in kleine concentraties voor in de atmosfeer. Daar houdt het, net als CO2, warmte vast. Omdat lachgas een sterk opwarmend effect heeft, is het volgens wetenschappers goed voor zo’n 10 procent van de door menselijk handelen veroorzaakte opwarming van de aarde.

Het gas kan op diverse manieren ontstaan: bij het verbranden van fossiele brandstoffen, maar bijvoorbeeld ook doordat bacteriën nitraat vormen of juist afbreken. Nitraat is een stikstofverbinding. Als meer stikstof wordt aangevoerd, kan op deze manier dus ook meer lachgas ontstaan. Precies die toevoer van stikstof naar oppervlaktewater is in de twintigste eeuw verdubbeld, schrijven de wetenschappers. Een belangrijke factor daarin is het gebruik van kunstmest in de landbouw.

Uitstoot lange tijd onderschat

Sloten, meren en rivieren zijn zodoende volgens deze studie steeds meer lachgas gaan uitstoten. Die uitstoot is lange tijd onderschat. Een opvallend punt in de studie is dat grondwater dat aan de oppervlakte komt en stuwmeren belangrijke bronnen van lachgasuitstoot zijn. Wat daarbij een rol speelt, is dat in stuwmeren na verloop van tijd vaak het zuurstofniveau daalt. Dat leidt ook weer tot meer lachgasproductie.

Op veel plekken in de wereld blijft de toevoer van stikstof naar water stijgen. Ook staan nog veel nieuwe stuwdammen op de planning om te bouwen. Daarom spreken de wetenschappers de verwachting uit dat de stijging van de lachgasuitstoot 'zal aanhouden in de komende decennia'.

Dat juist stuwmeren bijdragen aan de uitstoot van broeikasgassen, levert een milieudilemma op. Stuwdammen worden vaak juist aangelegd om met waterkrachtcentrales schone elektriciteit op te wekken. Anders dan in kolen- of gascentrales komt daarbij geen CO2 vrij. Maar als het stuwmeer een bron wordt van lachgasuitstoot, levert dat dus alsnog klimaatschade op. De onderzoekers kunnen op basis van deze studie niet zeggen hoe die voor- en nadelen van waterkrachtcentrales zich tot elkaar verhouden.