'Oplossing ligt aan de keukentafel'

Opinie Politiek Opinie 25 nov 2022 om 13:00uur

De perspectiefbrief van de vorige landbouwminister Henk Staghouwer moest samen met de stikstofaanpak duidelijkheid verschaffen over waar het heen moet met de agrarische sector. Dat de stikstofaanpak meteen op weerstand stuitte, is bekend en de onvrede over de perspectiefbrief kwam daarbovenop. Er moest een nieuwe brief komen, stelt Leo Oprel, gespecialiseerd beleidsspecialist bij het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.

Na het rapport van stikstofbemiddelaar Johan Remkes blijft het de uitdaging voor het kabinet om met zowel een passende aanpak te komen als om perspectief te bieden aan boeren. Alle ogen zijn gericht op Den Haag. Maar juist het advies van Remkes stelt dat de oplossing niet vanuit Den Haag moet komen: 'Het betekent wel dat de abstracte doelen uit het landelijke en regionale beleid concreet vertaald moeten worden naar wat die betekenen voor die ene persoon op het erf. Het gesprek hierover moet ook op het erf plaatsvinden.'

Die notie van Remkes bepleit ik al langer. Ook toen ik nog in actieve dienst van LNV was. Maar dat kwartje valt nog niet overal. Er zijn veel opgaven, de materie is complex, de omstandigheden zijn onzeker, maar er is toekomst. Een perspectief.

Diversiteit

Dat perspectief zal geen one size fits all zijn, maar een diversiteit aan mogelijkheden. Optimaal is wat optimaal is op een locatie met haar milieugrenzen en passend bij de ondernemer. Daarbij moeten we afscheid nemen van schaalvergroting en intensivering als enige oplossingsrichting.

Van de overheid mag worden verwacht dat er duidelijkheid is over de grenzen. Daar heeft de boer recht op, want dat geeft duidelijkheid over het zoekproces, de ontwikkelingsmogelijkheden voor de toekomst. Maar verder liggen de oplossingen niet in Den Haag, maar aan de keukentafel.

Wie het boeren van opa, vader en zichzelf beschouwt, zal tot de slotsom komen dat de kinderen en kleinkinderen weer anders zullen boeren dan zijzelf

Leo Oprel, gespecialiseerd beleidsspecialist bij het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit

Elke boer die de gestelde grenzen kent en op zich in laat werken, is uiteindelijk de bron van de nieuwe ideeën en mogelijkheden. Daarbij gesteund door kennis en inzichten die vanuit onderzoek worden aangereikt. De verwachting dat de overheid de oplossing voor boer x of y kan geven, is een verkeerd beeld.

Samen ontwikkelen

De toekomst ontwikkelen we samen. Ieder vanuit de eigen rol en verantwoordelijkheid. Dus daarin kan de overheid – mits deskundig – wel naast de boer gaan staan, meedenken en instrumenten inzetten die een boer helpen om te schakelen. Een vorm van cocreatie door coalitie die ik altijd heb nagestreefd, maar dan op inhoud. Op kennis van de zaken en processen van het boerenbedrijf.

Dat constateerde Remkes ook. 'Met het inhoudelijk uitwisselen en onderzoeken van ideeën kan het (inhoudelijke) gesprek weer op gang komen', adviseert hij. En in dat gesprek kan ook meegenomen worden er al minder ammoniakemissie uit de melkveehouderij is.

Integrale aanpak

Met de integrale aanpak van methaan en ammoniak is die lijn ingezet. Het centrale punt van die integrale aanpak is die bewuste keukentafel. Daar wordt naar meer problemen tegelijk gekeken om die in samenhang op te lossen. Samen. Zo kom je tot toekomstperspectief. In de praktijk en op maat. Met de voeten in de klei, het zand of het veen. Oplossingen die verschillen, maar wel allemaal voldoen aan de gestelde grenzen en een duurzame melkveehouderij mogelijk maken.

Het zal anders zijn en anders worden, maar is dat niet de eeuwige constante van het boeren. Wie het boeren van opa, vader en zichzelf beschouwt, zal tot de slotsom komen dat de kinderen en kleinkinderen weer anders zullen boeren dan zijzelf. Maar boeren blijven.

Leo OprelGepensioneerd beleidsspecialist ministerie van LNV