Akkerbouwer Johan Koop kiest ras dat past bij zijn bedrijf en afzetdoel

Veelzijdig is een goede term voor het bouwplan van akkerbouwer Johan Koop in Emmer-Compascuum. Een voorbeeld zijn de aardappelen met meerdere afzetdoelen. 'Ik teel ze voor zetmeel, vlokken, pootgoed voor zetmeel en consumptie en consumptie voor de fritesindustrie. Op die manier kom ik wel aan tien tot twaalf rassen. Voor elke teelt een doel.'

Kiezen is volgens Koop een zaak van smaak en van passende rassen voor zijn bedrijf en de bestemming van het product. 'Ik stel mezelf de vragen: waar gaat het naartoe? Wat is je teeltdoel? Hoe past het bij de grond? Wat zijn de kosten? Past het bij mij? Wat de een verafschuwt, vindt de ander juist mooi. Dat is wat ik met smaak bedoel. Maar het moet natuurlijk passen.'

Je vindt daarbij nooit alles in één ras, stelt Koop. 'Als je het meest ideale ras gevonden hebt, zit er vaak één groot manco bij.' In het Veenkoloniale teeltgebied zijn zaken als aardappelmoeheid, wratziekte of gevoeligheid voor phytophthora bij aardappelen van belang, zegt de akkerbouwer.

Los van de rassenkeuze is in de ogen van Koop de behandeling van zaai- en pootgoed belangrijk. Er vielen de afgelopen jaren zaadcoatings af die van belang waren voor de suikerbieten en uien of voor de mais die Koop teelt. Het maakt de gewassen gevoeliger voor vraat door ritnaalden of vogels. 'We hebben wel Force-zaadcoating, maar die is niet zo sterk in werking als de oude middelen.'

Koop spit de lijsten met eigenschappen van gewassen door om zijn keuzes te maken. 'Je hebt dan een bepaald gevoel bij zaken als bladgezondheid, aaltjesresistentie of financieel resultaat. Daar maak je de beste combinatie van.'

De voorkeuren van afnemers zijn in het geval van consumptieaardappelen en aardappelen voor de vlokkenindustrie zwaarwegender, weet Koop. 'Ik kijk bij die rassen altijd of ze binnen het marktsegment ook de beste resistenties hebben.'

Spreiding in aflevermoment

Los van de veelheid aan gewassen, probeert Koop ook spreiding te brengen in het aflevermoment. Een deel van de oogst gaat in augustus weg en een deel gaat de bewaring in. Met de rassenkeuze wil hij daar de mogelijkheden voor open houden. Dat doet hij zo met de uien, al besloot hij ze dit jaar vlak na de oogst allemaal al af te zetten vanwege de mooie prijs. De bewaring kan daardoor wat meer aardappelen bevatten.

Goede lijsten helpen de teler bij zijn keuzes. In het geval van de suikerbieten weet hij dat op zijn bedrijf moet worden gekozen uit de rhizoctoniaresistente rassen. Bietencysteaaltjes en rhizomanie spelen geen rol. 'Ik kies niet altijd de hoogste financiële opbrengst uit de lijst, maar de rassen waarvan ik weet of hoor dat ze in deze regio goed presteren.'

Koop werd dit jaar 40. In de twintig jaar dat hij nu boert is zeker dat er flink wat water is verdwenen. 'Droogte was hier geen probleem, maar de afgelopen jaren is dat veranderd. Bij aardappelen kies ik daarom rassen waarvan ik merkte dat ze de droogte goed doorkomen. Beregenen houdt een gewas in leven, maar het ras kan bepalend zijn of het gewas weer doorgroeit.' Bij gevoeligheid voor doorwas in dergelijke zomers, kan Koop eventueel een groeiregulator toepassen.

Uien wil de teler niet te laat binnenrijden. 'Dit jaar was oktober een droge maand, maar ik heb ze liever eerder binnen. Daarom kies ik voor rassen die in de eerste plaats huidvast zijn, voor de kwaliteit, en relatief vroegrijp om ze tijdig binnen te hebben. In augustus wil ik een gestreken uiengewas hebben.'

Het bouwplan van Koop is zo ruim, dat de uien pas na negen jaar terugkeren op hetzelfde perceel. Voor de plantgezondheid is dat een voordeel. Omdat wortellaesieaaltjes de groei van de uien kunnen hinderen, let de teler erop dat die zich niet te massaal ontwikkelen. Een teelt van tagetes voorafgaand aan de uien is een strategie.

Praktische spreiding in werk en oogst

Van rode uien teelt Koop ongeveer 4 hectare. Daarbij houdt hij het bij één ras. Bij de gele uien kiest hij de mooiste heel vroege en middenvroege. De loonwerker zaait de uien. Al het andere werk doet Koop zelf, waardoor de spreiding in werk en oogst praktisch is. Van de gele uien neemt hij dan bijvoorbeeld een ras van De Groot en Slot en een van Hazera. Zo heeft hij wat verschil in genetica staan.

De uien bewaart Koop maximaal tot de kerst. 'Ik wil ze dan graag weg hebben. Inkopers zoeken daarna eerder partijen in de kleigebieden, ook al is de kwaliteit van uien van het zand heel goed. Wij hebben trouwens wel echt zand met weinig humus. Ik bemest de uien dan ook vooral met kunstmest in deelgiften. Met de huidige kunstmestprijzen wordt het belangrijker om efficiënte rassen te kiezen, al zal kwaliteit bovenaan staan.'