In elke super nét even een andere hamlap

Plus wil samen met ketenpartners Vion en de varkenshouders op korte termijn nieuwe stappen zetten op het gebied van smaak, het verder verbeteren van dierenwelzijn én het verlagen van de milieu-impact van varkensvlees. 'Hoe we dat precies doen, maken we later dit jaar bekend', zegt Debbie Huisman, specialist maatschappelijk verantwoord ondernemen bij Plus.

De supermarktketen denkt uiteindelijk met dertig varkenshouders intensief te gaan samenwerken. 'Juist door de beperkte schaalgrootte van deze keten kunnen we snel schakelen', stelt Huisman. Deze nieuwe gesloten keten past naadloos in een trend die al lange tijd gaande is, oordeelt Maurits Steverink van True Food Projects.

Hij bouwt als zelfstandig ketenmanager aan duurzame ketenconcepten en coördineert netwerk MeatNL, waar ook LTO in participeert. Steverink denkt dat ketenconcepten voor vers vlees de komende jaren als paddenstoelen uit de grond schieten. En dat wordt volgens hem hoog tijd. 'We praten er met z'n allen al tientallen jaren over.'

'Matige marktgerichtheid'

De Achterhoekse projectmanager wijst op het dertig jaar oude rapport 'Om Schone Zakelijkheid' van de adviescommissie Van der Stee. Daarin staat zwart op wit dat de marktgerichtheid van de Nederlandse vleesindustrie zeer matig te noemen is.

'Het zou aantrekkelijk zijn om kwaliteitsvlees ook voor de consument in de markt identificeerbaar te maken', is in het rapport te lezen.

'Een product als scharrelvlees van varkens heeft in Nederland noch een duidelijk eigen gezicht, noch een eenduidige kwaliteitsbeleving. Hier ligt een kans voor een sterk merkproduct met een substantiële meerwaarde in de markt.'
Waarom het dan zo lang heeft geduurd voordat deze aanbeveling is omarmd, vindt Steverink lastig te beantwoorden.

Roer gaat om

'Omdat Nederland in productie en kwaliteit aan de top staat, is de export in ieder geval lang vol te houden. Maar nu de marktpositie steeds moeilijker wordt en vlees uitwisselbaarder is op de internationale markt, gaat het roer om', legt de ketenmanager uit.

Veehouders kunnen wat Steverink betreft de hand in eigen boezem steken. 'Boos zijn op de overheid heeft niet zoveel zin, omdat de markt en maatschappij de drijvende kracht zijn achter maatregelen. Het is veel nuttiger om je als boer te verdiepen in je eigen afzetmarkt en het anders te durven doen dan collega's. Dat kwartje begin langzaam te vallen.'

Zuiderburen

Peter van Balkom, specialist varkensvleesketen bij Connecting Agri & Food, heeft recentelijk varkensvleesconcepten in Nederland en België geanalyseerd. Hij ziet dat de zuiderburen vooropgaan met vleesconcepten in de supermarkt.

In Nederland gaat het met merken als Livar, Friberne en Heyde Hoeve vaak om relatief kleine aantallen. Nederland loopt daarentegen weer voorop met de aandacht voor dierenwelzijn.

Volgens Van Balkom is een stabiele prijsvorming een belangrijke voorwaarde voor een stabiele keten. 'Elke week over de prijs steggelen of elkaar onder druk zetten werkt niet', vindt hij. 'Daarnaast zie ik dat voerleveranciers en fokkerij bij ketens betrokken worden om smaak en vleeskwaliteit te bevorderen. Daarnaast zal veel aandacht komen voor de CO2-uitstoot van vlees.'

Ontkoppelen van bulk

Steverink krijgt vaak te horen dat voor extra maatregelen in de stal eerst een meerprijs moet worden geboden. Hij bepleit de omgekeerde strategie. 'Als je echt onderscheidend bent, kun je ontkoppelen van de bulkprijs. Koffie is daarvan een goed voorbeeld.'

Steverink schetst dat twintig jaar geleden drie soorten koffie in het winkelschap lagen en nu tientallen. Onderscheidend in prijs, smaak, eerlijke handel en de manier waarop de koffie gezet kan worden. 'Consumenten krijgen kwaliteit en zijn bereid daar meer voor te betalen.'

De belangrijkste drijfveren voor ketenvorming vindt Steverink het beperken van de faalkosten, de voorspelbaarheid van productie en afzet, het gezamenlijk verduurzamen en het aansluiten op consumentengedrag. 'Dat vraagt om flexibiliteit in de bedrijfsvoering, maar ook in het hoofd van de ondernemer. De huidige markt biedt waanzinnig veel kansen voor wie als een échte ondernemer te werk gaat', besluit de ketenmanager.