Erfgoedshow Vooruitboeren feest van herkenning

Een feest der herkenning. Dat is Erfgoedshow Vooruitboeren die door Overijssel trekt voor vele bezoekers. De show is gebaseerd op het boek Vooruitboeren van de IJsselacademie in Zwolle.

Erfgoedshow+Vooruitboeren+feest+van+herkenning
© Archief

De Erfgoedshow en het boek geven een beeld van het Overijsselse boerenleven in de twintigste eeuw. Een leven dat niet alleen uit hoogtepunten bestaat, maar ook uit tegenslagen. Een eerlijk beeld dus, maar lang niet voor iedereen hetzelfde. Overijsselse boeren waren bereid te veranderen. Dat ging lang niet altijd vanzelf.

De afgelopen maanden was de Erfgoedshow Vooruitboeren al op diverse plaatsen in Overijssel te zien. 'Ja, zo was het. Zo ging het toen.' Dat is wat we vaak te horen krijgen', vertelt Martin van der Linde van de IJsselacademie. Zijn collega Ewout van der Horst zette de Erfgoedshow Vooruitboeren op, in combinatie met een provinciale restauratieregeling voor historische boerderijen.

Veranderingen

Beiden zijn ook de auteurs van het boek Vooruitboeren, dat vorig najaar verscheen. Aan de hand van verhalen, foto's en films krijgen bezoekers van de Erfgoedshow een beeld van de veranderingen in de landbouw in Overijssel sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw.

In de loop der jaren zijn er veel afvallers geweest

Ewout van der Horst, IJsselacademie

Van der Horst en Van der Linde spraken zestig boeren en boerinnen en andere vertegenwoordigers uit de agrarische sector. Albert Bartelds ging mee de boer op om de betrokkenen te fotograferen en te filmen.

Weemoed

Met weemoed en trots vertellen mensen over zaken als grond, opleiding, fokkerij, coöperaties en veemarkten. Over hoe ze met hard werken beetje bij beetje konden vooruitboeren. De komst van de melkmachine, trekker en ligboxenstal betekende een grote omslag in de agrarische bedrijfsvoering en het leven van de boeren.

'We hebben nadrukkelijk het verhaal van de boeren zelf naar voren willen brengen', vertelt Van der Horst. 'Het boerengeluid dreigt soms in de verdrukking te komen bij uitingen over het heden en het verleden. Maatschappelijke groeperingen zijn vaak kritisch over ontwikkelingen die de agrarische sector heeft doorgemaakt.'

Trots

De boeren zelf kijken er anders tegenaan. Jarenlang stimuleerde de overheid hen om hun bedrijf te moderniseren en te vergroten. 'Dat is gelukt en daar zijn ze terecht trots op. Dat is ook wat we in het boek en tijdens de Erfgoedshow laten zien', aldus Van der Horst.

De IJsselacademie bedacht de Erfgoedshow in eerste instantie als een promotietour voor het boek. 'Maar het is veel meer geworden. De show laat met behulp van diverse media zien wat er in een boerenleven kan veranderen. Denk aan de mechanisatiegolf, de opkomst van bestrijdingsmiddelen en ook de uitwassen daarvan, de komst van de quota en ga zo maar door.'

Zandgrond

Van der Horst en Van der Linde hebben de indruk dat de veranderingen voor boeren op zandgronden verhoudingsgewijs het grootst waren.

Van der Horst: 'Overal in de provincie zijn de grondgebonden bedrijven voor een groot deel nu gespecialiseerde melkveebedrijven. Op klei en veen was dat zeventig jaar geleden ook al zo. Op de zandgronden had je vooral kleine gemengde bedrijven. Die hebben de grootste omslag doorgemaakt. Al moet je de veranderingen op klei en veen ook niet uitvlakken.'

Veranderingsgezindheid

Van der Horst stelt vast dat de veranderingsgezindheid van veel Overijsselse boeren de afgelopen zeventig jaar erg groot was, al ging dat niet altijd meteen van harte.

'Toen landbouwcommissaris Sicco Mansholt in de jaren zestig verkondigde dat alle boeren veertig koeien moesten gaan melken, was er eerst verzet bij de boeren. Maar vervolgens gingen ze in recordtempo mee in de aangegeven koers en stapten over op tankmelken.'

Boerenelite

De auteurs stellen ook vast dat niet alle categorieën boeren in Overijssel even snel meegingen met alle nieuwe mogelijkheden. 'De gevestigde boerenelite speelde het minst in op veranderingen en is daardoor grotendeels van het toneel verdwenen', vertelt Van der Horst.

'Dit waren halverwege de vorige eeuw de grotere boeren. Ze waren meer op status gericht, deden alles met eigen geld en zaten in allerlei bestuursorganen.'

Ondernemersgeest

De elite was minder gefocust op de dagelijkse agrarische praktijk en vond het minder nodig om gebruik te maken van nieuwe technische mogelijkheden. 'Daarvoor ontbrak bij hen ook de ondernemersgeest. Die was er wel bij een groot deel van de kleinere en middelgrote boeren', zegt Van der Horst.

'De middenmoters profiteerden het meest van de nieuwe mogelijkheden die op hun pad kwamen. Zij hadden de mogelijkheid en mentaliteit om bijvoorbeeld geld te lenen en te investeren in bedrijfsontwikkeling. Veel Overijsselse boeren met een bloeiend bedrijf kunnen je nog vertellen hoe hun vader of opa heel klein begonnen is.'

Eerlijk verhaal

In het boek en tijdens de Erfgoedshows komen ook mensen in beeld die het niet is gelukt om boer te blijven. 'In de loop der jaren zijn er veel afvallers geweest. Niet altijd viel het voor ons mee om deze mensen een eerlijk verhaal te laten vertellen', vertelt de auteur.

'We hebben gesproken met boeren die net na de oorlog begonnen. Ze zaten in een setting vol tradities. Dat veranderde compleet. Ze moesten een omslag maken van traditioneel werken naar ondernemers die de juiste keuzes moeten maken om geld te verdienen.'

Bekijk meer over:

Lees ook

Marktprijzen

Meer marktprijzen

Laatste nieuws

Nieuwste video's

Kennispartners

Meest gelezen

Nieuw op MechanisatieMarkt.nl

Meer advertenties

Vacatures

Weer

  • Zaterdag
    16° / 7°
    70 %
  • Zondag
    15° / 4°
    20 %
  • Maandag
    11° / 8°
    95 %
Meer weer