Ook boer kan 'beste beheerder' zijn

Eerder dit jaar verkocht provincie Zuid-Holland twee keer vier hectare natuurgrond aan agrariërs. Ditmaal gaat de openbare inschrijving om vijf verschillende natuurgebieden: drie weidevogelgebieden in Midden-Delfland en de natuurgebieden Berkelse Zweth en Wolvenpolder in Nissewaard.

'We kijken welke gronden de meeste urgentie hebben', zegt Jan de Jong, beleidsmedewerker groen van de provincie Zuid-Holland. 'De drie weidevogelgebieden in Midden-Delfland bijvoorbeeld hebben voorrang, omdat ze deel uitmaken van het regionale IODS-project. Tachtig hectare is al overgedragen. Nu doen we de resterende twintig hectare in de verkoop om zo het project te kunnen afronden.'

Lang proces

Dat de provincie dit wederom doet via een openbare inschrijving en de boer daarbij betrekt, is een lang proces geweest, stelt Arie Verhorst, LTO-voorzitter van provincie Zuid-Holland.
'Wij vonden het niet juist dat natuurgronden voorheen alleen naar terreinbeherende organisaties gingen. Boeren maakten geen kans. Gelijke berechtiging, gelijke kansen, vonden we. Dat is gelukt. We zijn blij dat de provincie dit nu zo voor de tweede keer oppakt.'

Begrazingsstrategie

Ook de provincie zelf is tevreden. 'Het gaat ons om de beste beheerder, of het nu een terreinbeherende organisatie is of een agrariër. De eerste verkoop hielden we kleinschalig omdat we er eerst ervaring mee wilden op doen', zegt De Jong. 'Het was voor ons een bevestiging dat de aanpak die we voor ogen hadden, ook daadwerkelijk werkt.'

Leerproces

Toch was het ook een leerproces. 'We hebben gemerkt dat we nog duidelijker onze wensen kenbaar moeten maken', zegt De Jong.
'Alleen eisen dat het gebied ingericht moet worden als weidevogelgebied is te algemeen. We hebben geleerd daar concreter in te zijn. We willen weten hoe de beheerder zijn oeverbeheer gaat invullen, wat zijn begrazingsstrategie is, wat zijn bemestingsplan is, enzovoort. Het plan van aanpak scheidt het kaf van het koren. Daaruit komen vanzelf de beste partijen naar voren.'

Randvoorwaarden

De boer heeft dan ook niet zomaar de gronden in handen. Er zijn randvoorwaarden. 'Ten eerste moeten gronden die als natuur worden verkocht, ook in stand blijven als natuur. Daarnaast moeten beheerders gecertificeerd zijn, ze moeten regelmatig kijken en kennis opdoen bij collega's en zich voortdurend bijscholen', somt De Jong op.
'We kijken niet alleen naar de hoogste prijs', zegt de beleidsmedewerker, 'maar ook naar de kwaliteit. We werken met een puntensysteem. Degene met de meeste punten, mag de betreffende gronden kopen.'

Specifiek en meetbaar

Behalve een prijsbieding moet de boer een plan van aanpak schrijven die SMART is, zo specifiek mogelijk dus. 'Dit betekent dus niet: 'ik ga mogelijk een uitkijkpunt realiseren in het gebied', maar 'volgend jaar komt daar en daar een bankje en ik heb een afspraak met een organisatie die excursies in het gebied gaat organiseren', geeft De Jong als voorbeeld. 'Het plan van aanpak wordt een deel van de koopovereenkomst en is dus een verplichting om uit te voeren.'

De buurman

Voor boeren kan dit een mooie kans zijn naast het reguliere bedrijf, stelt Verhorst.
'Het is niet voor iedere agrariër weggelegd, maar als het je past, dan is het een uitkomst. Het zijn vooral de boeren naast een natuurgebied met interesse. Het is toch mooi als je dat natuurgebied kan kopen, zodat jij je eigen buurman wordt en niet een terreinbeherende organisatie?'
Of het ook echt als een extra inkomstenbron gezien kan worden, betwijfelt hij. 'Rijk zal je er niet van worden, maar het mag natuurlijk geen geld kosten. Ik denk dat het boeren indirect wel winst oplevert.'

Andere provincies

Andere provincies kijken met interesse naar de Zuid-Hollandse aanpak. Tijdens het pilotproject werd de provincie al benaderd door enkele andere provincies.
Verhorst hoopt dat het initiatief uitrolt naar andere provincies. 'Wij hebben altijd gezegd: grondbeheer behoort niet tot de corebusiness van de provincie, dus het is beter als ze die gronden verkoopt. Wie kan een gebied beter beheren dan de boer die er woont en werkt?'