MHP groeit naar 900.000 ton kip

Myronivsky Hliboproduct produceert circa zestig procent van het gangbare pluimveevlees in Oekraïne. MHP heeft alle productieonderdelen in eigen hand: verbouw van graan, productie van voer, fokken en slachten van kippen, distributie en groothandel van kipproducten.

Het bedrijf heeft 380.000 hectare grond in beheer. Uit onderzoek van SOMO (Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen) blijkt dat MHP jaarlijks naar schatting 332 miljoen kippen grootbrengt en slacht.

De Oekraïense regering geeft de pluimveegigant een flinke steun in de rug. SOMO stelt dat overheidsinspecties zijn opgeschort. De FAO (Food and Agriculture Organisation) meldt daarnaast dat fiscale en deregulerende stimuleringsmaatregelen van Oekraïne de productie en de handel verstoren.

Om te groeien leent MHP geld van verschillende banken. Zo komt bijna 0,5 miljard euro aan financiering van ontwikkelingsbanken als de International Finance Corporation (IFC), de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling (EBRD) en de Europese Investeringsbank (EIB). De steun van deze banken is onderdeel van tientallen miljarden euro's aan steun voor de totale Oekraïense economie.

Januari verstrekte de EBRD een nieuwe lening aan MHP van bijna 80 miljoen euro. Verder leent het Oekraïense megabedrijf ook bij commerciële banken zoals ING en de Rabobank.

Sinds eind vorig jaar werkt MHP aan uitbreiding van de productiecapaciteit van 546.000 ton naar 900.000 ton pluimveevlees. De Oekraïners maken bij de groei ook gebruik van technologie van Nederlandse leveranciers van bijvoorbeeld stalinrichting.

Zorgen vakgroep

Vakgroep Pluimveehouderij LTO/NOP maakt zich ernstig zorgen over de uitbreiding van MHP en de betrokkenheid van de Nederlandse banken. Voorzitter Eric Hubers heeft daarom twee zaken bij de Rabobank ingebracht.

Ten eerste het feit dat door het wegvallen van invoerrechten het pluimveevlees gemakkelijker de Europese Unie inkomt. Ten tweede stelt Hubers vragen bij het financieringsbeleid van de bank. Volgens de pluimveevoorzitter is er sprake van oneigenlijke concurrentie door het financieren door de banken. 'Op de interne markt worden dat directe concurrenten.'

De Rabobank stelt dat Nederlandse pluimveehouders per saldo weinig last van import uit Oekraïne. Terwijl aan de andere kant Nederlandse leveranciers zoals stalinrichters en op termijn mogelijk broederijen juist profijt hebben van de ontwikkeling van het Oekraïense bedrijf.

De productie in de Europese Unie bedraagt bijna 13 miljoen ton kippenvlees. Nederland is goed voor ruim 1 miljoen ton. Het heffingvrije importquotum voor Oekraïens pluimveevlees is verhoogd naar 36.000 ton met de invoering van het associatieverdrag tussen de Oekraïne en de EU op 1 januari.

'Boven het quotum kan er ook worden geïmporteerd, maar dan moet er heffing worden betaald. Ik weet niet of het dan nog interessant is', stelt onderzoeker Peter van Horne van het LEI Wageningen UR. Hij kan niet zeggen wat het effect is van de Oekraïense export op de prijzen en afzet in Nederland. '36.000 ton is 0,3 procent van de EU productie.'

Oneerlijke concurrentie

Nederlandse pluimveehouders moeten voldoen aan Europese en Nederlandse regels voor onder andere dierenwelzijn, milieu en voedselveiligheid. Volgens Van Horne is er daardoor sprake van oneerlijke concurrentie. 'In de Oekraïne is er geen wet- en regelgeving op deze terreinen.'

Van Horne en collega Nico Bondt stelden in 2013 dat de beoogde handelsovereenkomsten Oekraïne en ook Brazilië en Argentinië de concurrentiepositie van de Europese pluimveesector verslechteren. Niet geplaagd door de extra EU- en Nederlandse eisen kunnen deze landen kipfilet op de Europese markt brengen tegen prijzen onder de Europese aanbiedingsprijs.

Van Horne heeft de Oekraïense kostprijs herberekend op basis van de voerprijs en wisselkoersen van 2014 en 2015. 'Het blijkt dat de wisselkoers van de Oekraïense munt dramatisch is gezakt ten opzichte van de euro. Als je de kostprijs na slachten berekent in euro's is deze nog fors lager dan in 2013', schetst de onderzoeker.

'Ik denk dat de kostprijs in euro uitgedrukt in de Oekraïne nu lager is dan van concurrenten Brazilië, Thailand of de Verenigde Staten. Naar schatting was in 2014 de kostprijs van hele kip af slachterij in de Oekraïne 35 cent per kilo geslacht gewicht lager dan in Nederland.'

Volgens Van Horne is de markt van pluimveevlees in Nederland te beschermen. 'Dat gebeurt nu met quota en heffingen. Gezien het ongelijke speelveld met alle wet- en regelgeving is het belangrijk dat er bescherming blijft. Dus ik pleit zeker niet voor verruimen van quota of verlagen van heffingen.'

LTO: gelijke spelregels

LTO stuurde vorig najaar brieven naar minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken en staatssecretaris Martijn van Dam van EZ. Voorzitter Albert Jan Maat van LTO Nederland gaf aan geen moeite te hebben met concurrentie, maar dan wel bij gelijke spelregels. Door de hogere eisen op het gebied van voedselveiligheid, milieu en dierenwelzijn maken de kosten voor Nederlandse pluimveehouders hoger.

In de associatieovereenkomst met de Oekraïne staan afspraken over verminderen of opheffen van import- en exporttarieven. Maat vindt het onbegrijpelijk dat producten die van buiten de EU worden geïmporteerd, niet hoeven te voldoen aan dezelfde voorwaarden als die aan eigen pluimveehouders worden gesteld.

'Het is een puur handelsakkoord, waar we weinig aan kunnen doen. Toegang van andere bedrijven op de markt in de Oekraïne is wel een plus. We kunnen het associatieverdrag niet tegenhouden, maar het mag niet zo zijn dat de één ervan profiteert en de andere het gelag betaalt.'

In de Europese landbouworganisatie COPA heeft LTO het signaal afgegeven dat de eisen van Europa ook moeten gelden voor landen van buiten de EU. 'De Europese Unie moet hier strak in zitten.' Albert Jan Maat stelt de effecten van de import van pluimveevlees vanuit de Oekraïne op de Europese markt wel beperkt zijn. 'De Oekraïne heeft een vrij kleine economie. De landbouw is niet echt een wereldspeler.'

Het rapport van SOMO over MHP rept over het onder druk zetten van bewoners door MHP in de Oekraïne, net als een zeer beperkte informatievoorziening en overlast door stank van mest en verkeer.