Van kaarsrecht naar natuurlijk

Elke gemeente heeft een lijst met monumentale bomen, waardoor oude, karakteristieke exemplaren een speciale bescherming genieten. Die lijst krimpt; er komen nauwelijks monumentale bomen bij. Alles waar een vlekje aan is, wordt voortijdig gekapt met de onderhoudskosten in het achterhoofd, en wat overblijft, lijkt op elkaar.
Dat komt door overheidseisen: de kroon van laanbomen moet op 4,5 meter beginnen, genoeg om vrachtwagens doorgang te bieden. Ze moeten kaarsrecht zijn zonder opzichtige snoeiwonden en allemaal dezelfde groeivorm hebben. Zo kunnen ze altijd worden vervangen door identieke exemplaren.
'Natuurlijk gevormde bomen groeien heel anders. Met meer stammen, met een kroon die soms al op ooghoogte begint, met takken die door de wind gebogen zijn. Zulke bijzondere exemplaren geven hun standplaats een eigen identiteit. Ze dragen bij aan de sfeer en harmonie in de bebouwde omgeving', vertelt eigenaar Toon Ebben van een van Europa's grootste boomkwekerijen, gesitueerd in Cuijk.
Ebben is bezig met een missie. Natuurlijk groeiende grillige bomen maken het stadsbeeld zachter en vriendelijker. Groen is essentieel in de stad, maar dan wel natuurlijk groen. Hij speelt daarmee niet in op de trend naar meer natuurlijkheid. Nee, die trend is mede bij dit bedrijf begonnen.
'Wij willen trendsetter zijn. Designers zijn onze belangrijke inspiratiebron en wij inspireren hen. Samen realiseren we natuurlijke omgevingen in stedelijk gebied. Bijvoorbeeld Ponte Palazzo in Den Bosch, waarbij we samen hebben gewerkt met landschapsontwerper Piet Oudolf, of de grootste daktuin van Europa op de Bigshops Parkboulevard in Rotterdam waar onze meerstammige bomen groeien.'
Inmiddels bestaat 30 procent van het sortiment van Boomkwekerij Ebben uit meerstammige en grillig gevormde bomen en dat aandeel groeit. De markt hiervoor ontwikkelt zich. 'Bijzondere bomen en struiken passen op veel plaatsen. Daktuinen, binnentuinen van kantoren, atriums, begraafplaatsen, tuinen bij ziekenhuizen en scholen, parken, landgoederen. We bewegen ons naar grotere projecten op moeilijke plekken met speciale eisen.'
Daktuinen zijn daarvan een goed voorbeeld, maar ook de beplanting bij vliegvelden. 'Daar mogen geen grote groepen vogels in gaan zitten omdat die het vliegverkeer belemmeren. Voor Schiphol hebben we daarom de Betula pendula 'Zwitsers Glorie' gekozen met zijn opgaande kroon met dunne takken, waar vogels moeilijk stabiel op kunnen landen.'
Als Ebben praat, buitelen de ideeën over elkaar heen. De eigenwijze aanpak van zijn bedrijf is begin dit jaar bekroond met de Tuinbouw Ondernemersprijs. De jury noemt de duurzaamheid, de bijzondere samenwerkingsvormen met landschapsarchitecten, oog voor communicatie en kennisoverdracht als motivatie voor de toekenning.
Maar eigenlijk is bijna alles aan dit bedrijf onderscheidend. Het loopt van de bijzondere boomvormen tot het personeelsbeleid. Bij voorkeur worden creatieve mensen aangenomen die zelf in staat zijn een specifieke klantenkring op te bouwen. 'Zo hebben we een specialist landgoederen, maar ook een specialist aanbestedingen. Die diversiteit in mensen voedt elkaar', vertelt de ondernemer.
'Anders denken dan standaard' is zijn devies in alles. Vaak versterken keuzes elkaar. Als je op een moeilijke standplaats, zoals een dakpark, gezonde bomen wilt kweken, dan moet je veel aandacht besteden aan de bodem. Dat versterkt de lijn die toch al is ingezet in samenwerking met plant- en bodemweerbaarheidsspecialist Soiltech.

Biologische gewasbescherming

Ebben werkt met plantversterkers, groeibevorderaars, speciale meststoffen en biologische gewasbeschermingsmiddelen. Grasbanen en bloemstroken tussen de bomen zorgen voor biodiversiteit en zijn goed voor de natuurlijke vijanden van ziekten en plagen. Dat reduceert het gebruik van chemische middelen drastisch.
'Door bodemverbetering krijg je gezondere bomen die beter aanslaan en minder ziektegevoelig zijn. Alles wordt geteeld onder Milieukeur, waardoor je aantrekkelijk bent voor klanten zoals gemeente Rotterdam, die alleen nog maar Milieukeur koopt.'
Om de kennis te delen, is naast het hoofdkantoor het Inspyrium verschenen waar evenementen, congressen, beurzen of workshops kunnen plaatsvinden. Rondom het gebouw staan bijzondere bomen in alle soorten en maten, een staalkaart van het nieuwe denken over groen in een bebouwde omgeving. Het hele complex is getooid met daktuinen: een eettuin, een schaduwtuin en een terras dat is vormgegeven als een Hollands kustlandschap.