‘Coöperatie: schouders eronder’

Pieter StokkermansFuchs begeleidde de coöperatie Biomeerwaarde Ei. Het initiatief hiervoor ontstond begin 2013 bij een aantal biologische legpluimveehouders. Na veel voorbereiding werd de coöperatie in september 2014 opgericht.
Biologische legpluimveehouders hadden al wat ervaring in samenwerking door de vereniging Biomeerwaarde Kip. Via de vereniging werden afspraken gemaakt met een slachterij over het creëren van meerwaarde voor de uitgelegde biologische hennen. Vroeger ging die kip naar het gangbare circuit. Nu wordt dit vlees onder meer verwerkt in biologische kroketten.
Het gezamenlijk in- en verkopen van eieren via een coöperatie gaat echter een paar stappen verder. Eieren zorgen voor de belangrijkste inkomsten op een legpluimveebedrijf.
Bij het maken van plannen voor een coöperatie zijn veel ondernemers enthousiast. ‘Het is nog een hele klus om samen een goed bedrijfsplan te maken voor de coöperatie waarmee je niet alleen het vertrouwen krijgt van eventuele financiers, maar vooral ook van de (potentiële) leden. Als het moment daar is om lid te worden en de coöperatie feitelijk een nieuwe zakenpartner wordt, slaat de twijfel nog wel eens toe’, merkt Fuchs.
‘Als ondernemer moet je toch vertrouwen hebben in deze nieuwe club. De coöperatie moet zich nog bewijzen. De verleiding om nog even af te wachten, is dan groot. De bestaande ‘handel’ werkt daar dan vaak nog een beetje aan mee.’
Fuchs signaleert dat het in de veehouderij vooral biologische ondernemers lukt om een eigen coöperatie op te zetten. Zo zijn er de Organic Goatmilk Coöperatie (OGC), Eko Holland en Biomeerwaarde Ei. ‘De biologische veehouderij is toch maar een relatief klein deel van de sector, waarbij ondernemers vaak al samenwerken. Misschien zit het ook wat meer in de genen. Verder zijn biologische producten juist onderscheidend door een andere werkwijze op het primaire bedrijf.’
De projectleider Markt & Keten van ZLTO denkt verder dat het vertrouwen in de coöperatie extra groot is, doordat er bij alle drie de coöperaties boerenvoorzitters en boerenbestuurders zijn. Dat signaleert ook OGC-voorzitter Gerrit Verhoeven. ‘De bestuurders zijn praktiserende biologische geitenhouders. Zij ervaren iedere dag welke invloed de beslissingen hebben op hun bedrijf.’
Volgens Verhoeven kwam de oprichting van de OGC voort uit het feit dat er te veel biologische geitenmelk was. In 2009 was er sprake van een overmelksituatie. Verschillende verwerkers ervoeren dat als last. Ze wilden de melkprijs laten dalen om markten open te breken. Export was moeilijk omdat de hoeveelheid biologische geitenmelk per verwerker zo klein was dat ze niet een volle vrachtauto konden exporteren.

Nieuwe markten

De coöperatie zocht naar nieuwe klanten met nieuwe markten. Binnen een jaar was de overmelksituatie veranderd in een tekortsituatie. Zo wordt er nu ook melk geleverd voor babyvoeding.
Eko Holland en Biomeerwaarde Ei werken met constructies om vraag en aanbod beter op elkaar af te stemmen. Zo krijgen eierproducenten korting in de zomer en een toeslag in de winter. Ook wordt met de planning een levering op maat nagestreefd. Biomeerwaarde Ei kan door het marktaandeel ook sturen door eieren uit de markt te halen. ‘Met dit sturen stellen ze hun boterham veilig’, zegt Fuchs.