‘Veel van kiwibes geleerd’

Elies Lemkes-StraverDomus begint te vertellen: ‘Dianne is de verbindende factor in het bedrijf. Zij verzorgt onder meer de administratie. Onze zoon Rik is 22 en we hebben een dochter, Maaike van 21 jaar.’
Dianne is inmiddels ook aangeschoven: ‘Ondernemen is me niet vreemd. Ik kom uit Goes waar mijn ouders een transportbedrijf hadden.’
Domus: ‘Appels en peren vormen de basis van ons bedrijf. Dat is zeer kapitaalintensief. We sorteren zelf. We hebben bijna alles in eigendom.
‘We stelden onszelf op een gegeven moment wel de vraag: what if? Is het over tien jaar nog steeds interessant om fruitteler te zijn? Is het niet verstandig om je te onderscheiden? Maar hoe dan en waarmee? Ik ben gaan googelen en dat heeft me op de kiwibes gebracht. We zijn nu vijf jaar bezig en staan voor het begin van een nieuw hoofdstuk. We zijn met 1 tot 2 hectare begonnen en wilden alles zelf doen. We zijn met vallen en opstaan wijzer geworden. Het duurt drie tot vier jaar voordat de plant vrucht draagt. Maar dan moet je het op de markt gaan brengen.
‘We hebben alles zelf bedacht en ontwikkeld. In de eerste fase hebben we gebruik kunnen maken van POP-subsidie. ZLTO heeft bij de aanvraag geholpen. We hebben bewust gekozen voor deskundigheid van de Hogeschool Zeeland voor het doen van marktonderzoek. Die denken anders. Maar de praktijk pakte anders uit dan de conclusies van het marktonderzoek aangaven.
‘We richtten ons eerst op agf-winkels. Allemaal leuk en aardig, maar hoe krijg je een doosje bij een winkel in Friesland? En het doosje moet er aantrekkelijk uitzien. Daar ontfermde Dianne zich over, met een ontwerp uit eigen koker. De bessen waren niet rijp genoeg bij verkoop, waardoor het eerste jaar verloren ging. Een ervaring rijker en een illusie armer.
‘Uiteindelijk kwamen we tot de conclusie dat retail de beste prijzen betaalt en de grootste hoeveelheden afneemt. Je moet wel de spelregels kennen. Retail wil niet afhankelijk zijn van de leverancier dus heb je de groothandel nodig. Alles staat of valt met vertrouwen en korte lijnen zijn van levensbelang. De samenwerking met Nature’s Pride is uitstekend. 90 procent van onze kiwibessen wordt geëxporteerd.
‘Als we het kwaliteitsverhaal vast kunnen houden, is de kans groot dat we echt vaste voet aan de grond krijgen. Het gaat er nu om voldoende te kunnen produceren. We staan nu voor beslissingen over uitbreiding, conceptmatig werken, machines, teelttechnieken verder ontwikkelen.
‘We zijn door schade en schande wijzer geworden. Als ik het van tevoren had geweten, dan had ik het weer gedaan. We hebben veel van de kiwibes geleerd, ook voor onze appels en peren. Je komt in aanraking met andere vragen, andere mensen. Dan ga je anders kijken en kom je tot betere keuzes. Ik ben van fruitteler ondernemer geworden.
‘Er zijn grote vraagstukken in de land- en tuinbouw. Fundamenteel onderzoek waarin gesneden is. De scholing. Nieuwe exportmarkten die een lange adem vergen. Er is te weinig visie en drive. Je moet er juist ingaan en je niet opsluiten en denken in termen van ‘de grote boze buitenwereld’. Je moet zorgen dat je met iedereen door één deur kunt blijven gaan. En je moet eerlijk zijn. Je mag wel lastig en kritisch zijn, als je maar eerlijk blijft.’
Waar staat het bedrijf over tien jaar? Domus: ‘Misschien zijn we dan helemaal gericht op de kiwibes en/of handfruit. De vraag is met welke partij we de meeste toegevoegde waarde kunnen leveren. Je moet zelf je informatie verzamelen en de route bepalen. Kijken wat de markt vraagt en wat de ontwikkelingen in het buitenland zijn.
‘Het is belangrijk om Rik de ruimte te geven en niet te veel de weg voor hem te plaveien. Met Dianne erbij lukt dat wel. Een maatschap beginnen, daar hebben we de nodigde bedenkingen over. We denken dat er modernere manieren zijn die passen bij deze tijd.’
Rik: ‘Ik ben eigenlijk op zoek naar jongeren met een bedrijf buiten de fruitteelt. Het is juist interessant om ervaringen te delen met jongeren uit andere sectoren. Bijvoorbeeld over zelf verhandelen en over ondernemen in het algemeen.’ Hij gaat deelnemen aan het ZLTO-jongerenprogramma.
Met de door Dianne mede zelf ontworpen brochure over de kiwibes op zak, en met de aankoop van een kistjes kiwibessen om op te trakteren op het werk neem ik afscheid.