Verkiezingen zijn bepalend voor toekomst kabinet

Jan van Liere‘We zijn het meer dan zat. Het is tijd om af te rekenen.’ Die uitroep van SP-politicus Emile Roemer is deze weken dagelijks te horen in radiospotjes. Roemer staat niet kandidaat voor Provinciale Staten, maar is fractievoorzitter van de SP in de Tweede Kamer. En hij is niet de enige landelijke politicus die in de verkiezingsstrijd het beleid van het kabinet-Rutte II aanvalt.
Dat heeft alles te maken met het feit dat de uitslag van de verkiezingen van volgende week richtinggevend is voor de samenstelling van de Eerste Kamer. Het gaat om getrapte verkiezingen: de burgers kiezen op 18 maart Provinciale Staten en de leden van Provinciale Staten kiezen op 26 mei de leden van de Eerste Kamer. Het is de bedoeling om op 9 juni de nieuwe leden van de Senaat te installeren.
Het kabinet is nu al afhankelijk van gedoogpartijen om in de Eerste Kamer een meerderheid te vinden voor nieuwe wetgeving. D66, ChristenUnie en SGP geven die gedoogsteun en worden in ruil daarvoor betrokken bij het kabinetsbeleid. Onzeker is echter of dat genoeg is voor de nieuwe Eerste Kamer. De coalitiepartijen PvdA en VVD stevenen af op een flink verlies. Het is goed mogelijk dat na 9 juni voor een meerderheid in de Senaat nog meer gedoogpartijen nodig zijn.
Hoewel het nog bijna drie maanden duurt voordat de machtsverhoudingen in Den Haag werkelijk veranderen, is de situatie komende donderdag al redelijk duidelijk. De uitslag van de verkiezingen voor Provinciale Staten geeft zicht op de nieuwe samenstelling van de Eerste Kamer. Wanneer zou blijken dat het kabinet-Rutte II op zoek moet naar nóg meer gedoogpartijen, kan in politiek Den Haag al snel een machtsvacuüm ontstaan.
Dat maakt het verder regeren voor de coalitie lastig. Terwijl er de komende tijd nog heel wat moet gebeuren, ook op terreinen waar de land- en tuinbouw direct bij betrokken is.
Zo is het de bedoeling om dit jaar nog de nieuwe Omgevingswet door de Eerste Kamer te laten goedkeuren. Hetzelfde geldt voor de Natuurwet en voor de Wet dieraantallen die het mogelijk maakt een maximum te stellen aan het aantal dieren op een bedrijf. En staatssecretaris Sharon Dijksma (EZ) kondigde afgelopen week nog een speciale Brabantwet aan die Brabantse veehouders direct zal raken.
Om al die plannen waar te maken, is ook na 9 juni een solide gedoogconstructie nodig. Slaagt het kabinet er niet in daarvoor voldoende partners te vinden, dan is de kans groot dat het binnen afzienbare tijd ten val komt. Dan krijgt Roemer zijn zin en mag de kiezer alsnog naar de stembus voor een rechtstreekse ‘afrekening’ met het beleid van de huidige regering.