EDF: Grote bedrijven meest kwetsbaar

Ondanks de bergen is er in Zwitserland een redelijke hoeveelheid grasland waarop goed te boeren valt. Het land schafte in 2009 de melkquotering af.
‘Het zou helemaal verkeerd gaan’, stelt Holman. ‘De melkprijs zou te laag worden en er werd voorspeld dat veel boeren zouden gaan stoppen. Niets van dat alles is gebeurd en alle voorspellingen zijn niet uitgekomen. Als we Zwitserland als voorbeeld gebruiken, gaat het vast anders verlopen dan nu wordt voorspeld. Gaat het gestaag door, of krijgen we een trendbreuk. En hoe zal die er dan uitzien?’
Zwitserland telt ongeveer 8 miljoen inwoners. De 23.000 melkveehouders hebben gemiddeld 140.000 liter melk. 430 melkveehouders produceren meer dan een half miljoen liter en 30 melkveehouders meer dan miljoen. De totale melkproductie is bijna 3,5 miljard kilo; 30 procent van de Nederlandse productie. De zuivel wordt grotendeels in eigen land afgezet. Verder wordt 500 ton geëxporteerd, met name kaas. Duitsland is de grootste afnemer.
De melkprijs ligt de laatste jaren 15 cent boven de melkprijs die de Duitsers krijgen. Dit verschil komt door de 15 cent inkomenssteun die de boeren van de overheid krijgen. Zwitserland betaalt zijn boeren 500 miljoen euro aan steun om de melkveehouderij in de huidige vorm in stand te houden. Streng importbeleid en heffingen zorgen hier ook voor.

Gewogen prijs

De zuivel hanteert nu een ABC-systeem. ‘Niemand weet precies hoe het werkt en of het nu helpt of niet’, stelt Holman. ‘De zuivel betaalt een gewogen prijs. De enige angst van de melkveehouders is dat de bescherming aan de grens en de steun toch afgebouwd gaan worden.’
De bezoekers hebben tijdens de bedrijfsexcursies mooie bedrijven gezien die niet onderdoen voor die in Nederland. ‘Maar bijvoorbeeld ook een bedrijf in de bergen met achttien koeien en een gestage groei van elk jaar één koe meer. Het is er prachtig, maar om daar te boeren? Verbreding heb je in allerlei variaties. Het land leent zich daarvoor. De profilering is natuurlijk en duurzaam. Dat doen ze slim. Melk produceren uit zoveel mogelijk gras en hooi is een belangrijk onderwerp.’
De afschaffing van de quotering zal volgens hem geen invloed hebben op de melkprijs. ‘Gemiddeld zal er niet eens zoveel meer melk worden geproduceerd. De hogere productie van melk komt van buiten Europa. Die hoeveelheid, in combinatie met de wereldwijde vraag, zal bepalend zijn voor de melkprijs. Alleen de Ieren, Denen en de Nederlanders zijn ervan overtuigd dat er meer melk komt. De Ieren gaan nog steeds voor 50 procent meer melk.’
Hij concludeert na rondvraag dat de Nederlandse boer een goede toekomst heeft. ‘De melkprijs blijft redelijk goed en wordt niet door Europa bepaald, maar door de rest van de wereld. De productie in Europa zal maar beperkt groeien. Het familiebedrijf met tussen 100 en 200 koeien heeft de beste uitgangspositie. Grote bedrijven blijven gevoelig liggen, maatschappelijk gezien. Weidegang, antibioticagebruik en dierziekten krijgen nog te weinig aandacht van boeren zelf. En de liquiditeitsmarge is bij grote bedrijven kleiner dan bij gezinsbedrijven. Deze zijn extra kwetsbaar in slechtere tijden.’
Mest en voer worden de bepalende factoren. ‘Het zijn niet langer sectoren naast elkaar; het is de één of de ander. De varkenshouderij gaat voor een deel verdreven worden door de melkveehouderij’, stelt Holman, en anderen. ‘Financiering en kosten gaan oplopen. Dit is zeker voor grotere bedrijven een bedreiging in een periode met minder opbrengsten.’ Hij verwacht een niet helemaal te voorziene trendbreuk, waar elke ondernemer op zijn eigen wijze op in zal moeten spelen. ‘Het blijft een voorspelling.’