Brussel wijst nieuwe derogatie definitief af

Roswall verwijst in de brief aan Wiersma naar gesprekken waarin ze heeft gezegd dat 'Nederland nog steeds voor zeer ernstige uitdagingen staat op het gebied van het beheer van nitraat en stikstof'. De Eurocommissaris denkt dat een nieuwe derogatie deze druk verder zal verhogen. 'Zeker nu de waterkwaliteit en stikstofvervuiling een dringende zorg blijven en de afbouw van de bestaande ontheffing nog niet is voltooid.'

De Eurocommissaris vindt het van 'vitaal belang' om de maatregelen in het ontwerp van het achtste actieprogramma Nitraatrichtlijn te versterken. Nu het demissionaire kabinet het zevende actieprogramma voorlopig verlengt, is het volgens Roswall cruciaal om de voorgenomen maatregelen uit te voeren, met name de vermindering van de mestproductie.

Roswall ziet in het besluit van Wiersma om de afroming van dierrechten in de pluimvee- en varkenshouderij op nul te zetten, ook een ondermijning van de plannen om de mestproductie terug te dringen.

50 milligram per liter

Wiersma zegt in een reactie dat zij vindt dat het uiteindelijke doel – het verbeteren van de waterkwaliteit – voorop moet staan. Zij heeft bij Roswall aangegeven dat bij de bedrijven die gebruikmaakten van de derogatie in 2023, in de meeste regio's de gemiddelde nitraatconcentratie in het bovenste grondwater onder de norm van 50 milligram per liter bleef. Dit vanwege het relatief grote areaal grasland van deze derogatiebedrijven.

Daarnaast heeft Wiersma erop gewezen dat de afbouw van de huidige derogatie een zeer grote negatieve impact heeft op het inkomen en het toekomstperspectief van de boer. Er bestaat volgens haar het risico dat meer melkveehouders hun graslandpercelen zullen omzetten naar (meer lucratieve) bouwlandpercelen, met alle negatieve gevolgen van dien voor de waterkwaliteit.

Nederland had van Brussel in het afgelopen jaar wel signalen gekregen dat een nieuwe derogatie niet waarschijnlijk was, maar een definitief besluit werd steeds vooruitgeschoven. Het kabinet legde zich er niet zomaar bij neer en bleef onderhandelen over nieuwe derogatie.

Meer onzekerheid

LTO Nederland deelt de teleurstelling dat Roswall het nieuwe derogatieverzoek afwijst. In een reactie stelt de organisatie dat boeren en tuinders nu niet weten waar ze aan toe zijn en welke regels voor hen gaan gelden. LTO Nederland-voorzitter Ger Koopmans waardeert de inzet van minister Wiersma voor een nieuwe vorm van derogatie.

Eerder dit jaar kreeg Ierland wel een nieuwe derogatie. Koopmans: 'De voorwaarden die aan die nieuwe Ierse derogatiebeschikking hangen, zijn nog niet openbaar gemaakt. Zodra dat kan, zullen we die nauwgezet analyseren. Ook moet snel duidelijkheid komen over wat de afwijzing van het Nederlandse derogatieverzoek betekent voor de oude derogatievoorwaarden. Wij zullen zo snel mogelijk een stevige juridische analyse laten uitvoeren van de verschillende stukken en besluiten.'

'Maar', zegt Koopmans afsluitend, 'dat boeren en tuinders nu alweer het jaar afsluiten zonder perspectief en duidelijkheid over de toekomst is niet goed te praten. Hier moeten de Europese en de nationale politiek snel over de brug komen.'