Rob Jetten en Henri Bontenbal zitten al aardig op één lijn

D66 en het CDA botsten regelmatig over het te voeren landbouwbeleid. Over derogatie, kringlooplandbouw en stikstof konden de meningen flink verschillen, ondanks dat beide partijen deel uitmaakten van de vier kabinetten-Rutte.

Iedereen kan zich de terugtrekkende beweging van Wopke Hoekstra in augustus 2022 nog herinneren bij het aanscherpen van het reductiedoel naar 2030. Het verziekte de relatie met toenmalig stikstofminister Christianne van der Wal (VVD). Het kabinet-Rutte IV viel er bijna over om dat een jaar later alsnog te doen op het asielbeleid.

Voor informateur Sybrand Buma is het een opsteker dat D66 en het CDA op het onderwerp landbouw naar elkaar zijn gegroeid. D66 heeft de harde lijn van de halvering van de veestapel vervangen door een halvering van de stikstofuitstoot. En CDA is niet langer de partij die weigert een rem te zetten op de voortschrijdende schaalvergroting.

Grote verschillen

Desondanks zijn er nog wel grote verschillen tussen beide partijen. Het CDA omarmde de bouwstenenaanpak van LTO Nederland, Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK), gemeenten, provincies en waterschappen. Uitgangspunt daarbij is dat het op gang brengen van de vergunningverlening noodzakelijk is om boeren te laten investeren in emissiereducerende technieken.

Het CDA is ook voorstander van de rekenkundige ondergrens ophogen. Daartegenover staat de wens voor een gebiedsgerichte aanpak inclusief een transitiefonds om de landbouw beter in balans te brengen met bestaande natuurgebieden.

D66 legt meer de nadruk op een snelle en ingrijpendere reductie van de stikstofuitstoot in alle sectoren, ook de industrie en mobiliteit. De partij wil ook doelen naar 2030 halen, waar het CDA de sector tot 2035 respijt geeft.

De grootste partij benoemt hierbij nu wel dat de stikstofaanpak tegelijkertijd de landbouw een toekomst moet bieden. Zelfs de door BBB veelvuldig gebezigde term voedselzekerheid is in het D66-verkiezingsprogramma geslopen.

Actief grondbeleid

Jetten en Bontenbal vinden elkaar ook in een eerlijke beloning voor boeren die diensten uitvoeren voor natuur, water en klimaat. D66 wil daarbij een actief grondbeleid en reële grondprijzen. Ook moet de marktmacht van de keten worden aangepakt. De partij erkent wel dat het beleid tot gevolg zal hebben dat de veestapel gaat krimpen.

Daar waar het CDA een fanatiek promotor is van doelsturing, is D66 nog niet enthousiast. Beide partijen hameren op borging van doelen. Dat het CDA bereid is tot sancties voor boeren die doelen niet halen, kan D66 over de streep trekken.

Jetten lijkt bereid om op het landbouwdossier een compromis te sluiten. 'D66 heeft lang hard ingezet in de discussie rond stikstof en landbouw. Dat is soms nodig, maar soms moet je beginnen met de dingen waar je het wel over eens bent. Daarom hebben we in ons verkiezingsprogramma veel meer gekeken naar hoe we boeren en natuurorganisaties bij elkaar kunnen brengen', zei hij daarover bij WNL.

Vervelende maatregelen

In het verleden manoeuvreerde het CDA behoedzamer door de landbouwonderwerpen dan nu. Bontenbal lijkt geen angst te hebben om agrariërs te confronteren met vervelende maatregelen. Die houding had hij ook al voor de verkiezingen. Het heeft volgens hem geen nut om met de vuist op tafel te slaan.

Tijdens de campagne sprak Bontenbal van het 'eerlijke verhaal'. En dat er direct maatregelen moeten worden genomen om de stikstofuitstoot terug te dringen, te beginnen bij de Veluwe en de Peel.

Gelet op recente uitlatingen en de partijstandpunten komen Jetten en Bontenbal er op landbouwgebied wel uit. De vraag is in hoeverre ze met een gedetailleerde invulling van een landbouwvisie komen om andere partijen binnenboord te krijgen. Aan de VVD zal het waarschijnlijk niet liggen, maar voor Jettens gedroomde coalitie met ook GroenLinks-PvdA is hij misschien te soft in zijn natuurdoelen geworden.