Is de suikerbietenveredeling alert op SBR?

Tot dusver dit jaar heeft bieteninstituut IRS van zes verschillende percelen suikerbieten in Flevoland en Limburg gewasmonsters ontvangen waarin later Syndroom Basses Richesses (SBR) is aangetoond. Fytopatholoog Elma Raaijmakers van het IRS bezocht de betreffende percelen zelf en zag nog weinig SBR-verschijnselen in het gewas. 'De aantastingen zijn nog niet zo dat telers grote opbrengstverliezen hebben', stelt ze vast.

Wel is het volgens Raaijmakers goed dat bietentelend Nederland zich voorbereidt op de komst van deze voor ons nog relatief onbekende gewasziekte. Dit kan op meerdere manieren. Welke mogelijkheden hebben akkerbouwers bijvoorbeeld wat betreft de rassenkeuze? Op de Nederlandse rassenlijst staan nog geen SBR-tolerante bietenrassen, ook niet voor teeltseizoen 2026.

Dit komt vooral doordat de gewasziekte in Nederland nog geen grote bedreiging is, in tegenstelling tot bij onze oosterburen. Duitse akkerbouwers kunnen al kiezen uit zes tolerante rassen, waarvan vier van SESVanderHave. Dit zaadbedrijf had een paar jaar terug als eerste een biet op de Duitse rassenlijst met een hoge tolerantie tegen SBR. Daarna volgden de andere vijf rassen.

Volgens salesmanager Wim Zandvoort van SESVanderHave laat het rassenaanbod zien dat het zaadbedrijf SBR in de veredeling hoog op de agenda heeft staan en dat kwekers er ook al langer mee bezig zijn. Ook voordat het besmettingsniveau in Duitsland een aantal jaar geleden opliep. 'Want het is geen nieuwe ziekte', benadrukt hij.

'SBR werd begin jaren negentig voor het eerst gevonden in Frankrijk en momenteel is vooral in Zuid-Duitsland en Zwitserland veel schade', zegt Zandvoort. Hij vertelt dat de betreffende bietenrassen – Fitis, Habicht, Kakadu en Hibou – in Duitsland onder geïnfecteerde omstandigheden zijn getest. Hierdoor kan SESVanderHave in Duitsland ook daadwerkelijk claimen dat de rassen een tolerantie hebben tegen SBR.

'In Nederland is de situatie anders, omdat we hier geen veldproeven hebben voor SBR. Wat betreft de prestaties van nieuwe rassen moeten we bij een SBR-besmetting terugvallen op onze interne Duitse gegevens', verduidelijkt de salesmanager.

SESVanderHave is volgens Zandvoort zeker alert op de mogelijke komst van SBR in Nederland. Mocht de ziekte vanuit Duitsland flink oprukken, dan verwacht hij in eerste instantie de meeste problemen in Limburg, omdat deze provincie grenst aan een Duits gebied waar SBR behoorlijk toeslaat.

In het afgelopen groeiseizoen heeft het IRS twee SBR-tolerante rassen getest. Maar de ziektedruk was te laag om de mate van tolerantie te kunnen toetsen. Raaijmakers meldt dat het bieteninstituut ook in 2026 weer twee SBR-tolerante rassen gaat testen. Is de potentie van het ras hoog genoeg, dan bereidt het IRS zich voor op een mogelijke plaatsing van het ras of misschien zelfs meerdere rassen op de Nederlandse rassenlijst.

Overigens benadrukt de fytopatholoog dat beheersing van SBR veel verder gaat dan alleen maar de rassenkeuze. 'Kies je voor een rhizomanieresistent bietenras, dan is voor 90 procent het risico op dit virus afgedekt. Bij SBR is dat precies andersom. Aanvullende maatregelen nemen is echt cruciaal om de risico's te beheersen', legt ze uit.

Om de juiste maatregelen te nemen, leert het IRS veel van de ervaringen in de Duitse akkerbouw. Raaijmakers: 'Bij een zware aantasting zorgen akkerbouwers ervoor dat ze na suikerbieten geen aardappelen, wortelen of wintergraan telen, omdat dit waardplanten zijn voor de glasvleugelcicade, het beestje dat SBR verspreidt. In plaats daarvan kiezen ze voor een zomergewas als mais of een zomergraan. Dit is voor een Nederlandse bietenteler ook een mogelijkheid.'

Eisen rondom vergroening

Daarnaast is het volgens Raaijmakers een optie om het betreffende bietenperceel na oogst de hele winter braak te laten liggen. Dat is wel lastiger vanwege eisen rondom vergroening. 'Bladrammenas zou je nog kunnen telen, want deze groenbemester is geen waardplant voor een glasvleugelcicade.' Aanvullend helpt het om te ploegen in het najaar of bij de start van de winter. 'Hierdoor verstoor je de larven in de bodem, wat zorgt voor een lagere populatie in het voorjaar.'

Verder zegt de fytopatholoog dat het IRS nog altijd gewasmonsters binnenkrijgt waarin een besmetting met SBR mogelijk kan worden aangetroffen. Ze constateert dat het bieteninstituut dit jaar meer monsters heeft ontvangen dan anders. Deze worden volgens haar vooral opgestuurd door teeltadviseurs, maar ze ziet ook graag dat akkerbouwers meer monsters laten steken. 'Hoe eerder we zicht hebben op de verspreiding, hoe eerder maatregelen kunnen worden genomen.'

Tot slot meldt Raaijmakers dat het IRS en Cosun samen met de aardappelsector en andere partners een verzoek hebben ingediend voor een publiek-private samenwerking om vangsystemen voor glasvleugelcicaden te optimaliseren, omdat de huidige plakvallen geen betrouwbare graadmeter voor de SBR-druk zijn. 'We monitoren al wel op cicaden en dat zetten we volgend jaar ook door.'