Verhalen van veerkracht en hoop te over op symposium

Op het symposium De mens achter de boer stond iets fundamenteels centraal: de mentale druk die op hun schouders rust en de veerkracht waarmee ze die dragen. In een tijd waarin agrariërs balanceren tussen economische onzekerheid en maatschappelijke kritiek, bleek dit evenement een plek van erkenning, reflectie en hoop.

'Boerenbedrijven die honderden jaren in familiehanden zijn, stoppen noodgedwongen. Eeuwenoude kettingen worden doorgesneden. Over de psychologische weerslag daarvan en over de menselijke drama's die daarmee gepaard gaan, hebben we vroeger veel te weinig gesproken', vertelde de Vlaamse auteur en boerenzoon Chris De Stoop.

In zijn familie maakte De Stoop een drama mee: de zelfdoding van zijn 56-jarige broer in 2010, een 'boer met hart en ziel'. De mentale nood van zijn broer vormde de aanleiding voor het boek Dit is mijn hof, over boerderijen die plaats moesten maken voor compensatienatuur en de genadeloze gevolgen daarvan voor het boerenleven.

Een soortgelijke ervaring deelde de 29-jarige Jarco Koekkoek, die na de zelfdoding van zijn vader in 2016 het 60 hectare tellende akkerbouwbedrijf dit voorjaar overnam. Moedig vertelde de jonge boer over de gevolgen en de onderlinge familieband met zijn moeder, broer en zus, die na het drama nog sterker werd. 'Waarom ik mijn verhaal wil doen? Ik wil zelfdoding bespreekbaar maken, uit de taboesfeer halen', zei hij.

Het zijn onder meer dit soort ervaringen en verhalen waar het nut en de noodzaak van het Sociaal Fonds samenkomen. Veronique Verdurmen-Serrarens werkt als sociaal adviseur voor het Sociaal Fonds en bezoekt boeren en luistert aan de keukentafel bij hen thuis naar de soms schrijnende verhalen. Maar de verhalen vertellen en de ervaringen delen blijken in de praktijk al zalvend te kunnen werken, lichtte ze toe.

Steun van politiek

Ondersteuning is eveneens vanuit de politiek een absolute vereiste voor minder mentale druk, vonden twee op het podium aangeschoven gedeputeerden. Daarbij draait het om duidelijkheid bieden. 'We moeten nu de tijd nemen en krijgen om mede dankzij bijvoorbeeld innovaties enorme stappen te zetten bij thema's zoals water en emissies', stelde gedeputeerde Marc Oudenhoven (Lokaal Brabant).

Een andere slotsom is om de kloof tussen boer, samenleving en politiek te dichten. 'Daar waar voorheen de beleidsmaker zelf nog de connectie had met het boerenbedrijf, zie je dat ook aan de beleidstafels de afstand tot het boerenbedrijf groot is geworden', luidde de boodschap van Hugo de Jonge, commissaris van de Koning in Zeeland.

'Die afstand biedt ruimte voor allerlei misverstanden en gemakkelijke praatjes. Die afstand verklaart ook dat de menselijke kant van het boerenbedrijf eigenlijk onvoldoende onderdeel is geweest van de beleidsvorming van de afgelopen jaren. Daar moeten we ons tegen keren', was de oproep van De Jonge.

'Een samenleving bestaat uit gemeenschappen. Dat zie je zeker in Noord-Brabant en Zeeland. Boeren zijn binnen de gemeenschap bepalend. Ook mensen die geen boer zijn, voelen zich binnen de gemeenschap betrokken bij boeren. De boer, de dokter, de dominee; het zijn allemaal bepalende figuren in een gemeenschap', vervolgde de commissaris van de Koningin.

'We hebben boeren zo bedolven onder de Excelsheets dat we niet meer het normale gesprek hebben gevoerd over op welke manier boeren kunnen bijdragen aan de uitdagingen waar we voor staan. Ik denk dat met het verkleinen van de afstand tussen boer en samenleving de boer ook weer prominenter de rol van drager van de cultuur op zich kan nemen', benadrukte De Jonge.

Ook uit het slotwoord van ZLTO-voorzitter Wim Bens sprak optimisme. 'We werken in een supermooie branche waar we trots op moeten zijn. De kunst is om ons verhaal goed voor het voetlicht te brengen, want dan is er een mooie toekomst voor de agrarische sector.'