Stevige stappen gezet richting duurzame teelt met pilot in aardappelteelt

'We hebben echt beweging gekregen in de hele keten', zegt LLTB-projectleider Guido Schriever trots. De pilot, uitgevoerd in samenwerking met rassenkwekers, toeleveranciers van meststoffen en biostimulanten, adviseurs, boeren en frietfabrieken, had één duidelijk doel: de aardappelteelt duurzamer maken. Minder afhankelijk van kunstmest en gewasbescherming, beter bestand tegen droogte en hitte, en toch economisch rendabel blijven.

In de aardappelpilot is, samen met telers verspreid over het land, in de praktijk verkend hoe rassen en technieken ervoor kunnen zorgen dat de teelt minder afhankelijk kan worden van chemie, zowel in de vorm van gewasbescherming als kunstmest.

Demovelden werden aangelegd op verschillende grondsoorten, waaronder zand, klei en löss. Daarop zijn tientallen rassen geteeld met verminderde stikstofgift en inzet van of zonder toepassing van biostimulanten.

'Het was een praktijkprogramma, geen wetenschappelijk onderzoek. We wilden de teelt in beweging krijgen, samen met de keten. Dat is gelukt', vertelt Schriever. 'Onze manier van denken en werken wordt nu breed overgenomen. Dat zie je nergens beter aan dan bij McDonald's, die in haar duurzaamheidsverklaring onze rassen noemt en zegt: wij omarmen wat uit de aardappelpilot komt. Dat is toch super?'

Een belangrijk onderdeel van de pilot is het concept van worteldominantie: planten die zich volledig ontwikkelen via een sterk wortelstelsel, waardoor ze beter bestand zijn tegen stressfactoren als hitte, droogte en ziekten.

'De wortels zijn de hersenen van de plant', legt Schriever uit. 'Als het daar goed gaat, gaat het met de hele plant goed. Door de juiste rassen en aangepaste bemesting groeit de plant gezonder, is minder kunstmest nodig en kunnen we met minder chemie telen. Dat is de grootste sprong die we konden maken.'

Daarnaast richtte de pilot zich op rassen die korter groeien en daardoor minder spuitmomenten nodig hebben. 'Rassen die vier weken korter groeien, hoef je vier keer minder te spuiten', zegt Schriever. 'Ze hebben minder stikstof nodig en leveren dezelfde opbrengst. Daarmee boeken we milieuwinst aan alle kanten.'

Zo blijkt dat de nieuwe aardappelrassen die geselecteerd zijn op stikstofefficiëntie gemiddeld tien ton per hectare meer opbrengen dan het veel geteelde standaardras Fontane.

Hoewel het rapport nu is afgerond, is de beweging nog niet voorbij. De kennis en ervaringen worden komend jaar verder gebracht binnen het programma WaterWinst. Schriever: 'We merken dat telers het leuk vinden om te zien wat in de praktijk gebeurt. In Wijnandsrade komen veel telers, ook niet-leden, kijken bij de demo's. Wij begeleiden ze stap voor stap. Er gaan dingen goed en soms mis, maar we leren ervan. Dat is precies de bedoeling.'

Voor Schriever is de pilot een bewijs dat de LLTB niet afwacht, maar durft te vernieuwen. 'Wij zijn de gidsen die de boeren bij de hand nemen. We zetten verandering in gang, niet alleen in de ROM-projecten, maar juist ook in de teeltpraktijk. We hebben een sterk bodemteam, voeren goede discussies en maken echt vooruitgang. Dit is precies wat we bedoelen met onze slogan: Anders durven doen. En dat zien ze ook in Den Haag: de ministeries weten wat we hier doen.'

De pilot mag dan formeel zijn afgerond, de beweging gaat door. In november geeft Schriever een lezing over de aardappelpilot tijdens een bijeenkomst van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW).

'Het gaat erom dat we de beweging vasthouden', besluit de projectleider. 'Niet te ingewikkeld, maar praktisch en werkbaar. Alleen zo krijgen we echte verandering voor elkaar.'