'Veranderingen gaan geleidelijk, en dan plotseling heel snel'

Column Politiek Klaas Johan Osinga 15 okt 2025 om 11:08uur

Brussel en Den Haag willen bezuinigen op de landbouw. Op die plannen is in de afgelopen maanden onder meer door LTO Nederland kritisch gereageerd. Maar onderbelicht is dat de Europese Commissie ook voorstelt om in de periode van 2028 tot 2034 veel meer geld te besteden aan onderzoek en innovatie: 20 miljard euro. Ruim twee keer zoveel als nu. Landbouw wordt in dit plan in één adem genoemd met gezondheid en biotechnologie.

%27Veranderingen+gaan+geleidelijk%2C+en+dan+plotseling+heel+snel%27

Ik vind dat onze honger naar kennis best een beetje aangewakkerd mag worden. Nu gaat het vaak over middeltjes. Kunstmatige intelligentie (AI) moet bijvoorbeeld hoger op de agenda staan. Robots, slimme gewasbescherming en bemesting, biotech en klimaatbeheersing. De land- en tuinbouw linken aan gezondheidszorg biedt nieuwe mogelijkheden.

Er wordt al veel over AI geschreven, maar voor velen gaat de ervaring nog niet verder dan ChatGPT. Dit terwijl de ontwikkelingen supersnel gaan. De AI-assistent gaat ons in intelligentie zelfs inhalen. Sommige wetenschappers denken al binnen vijf jaar. Maar hoe blijven we de baas over die technieken? De Europese wetgeving heeft moeite om de ontwikkelingen bij te benen: hoe kunnen boeren en tuinders veilig hun gegevens delen, zonder dat dit ten koste gaat van privacy en cyberveiligheid?

Met de Tweede Kamerverkiezingen in aantocht is een AI-vraag ook hoe misbruik van sociale media en berichtendiensten, en daarmee polarisatie, tegengegaan wordt. In 2019 liepen 70.000 scholieren in Brussel mee in klimaatprotesten. Nu voelt een deel van de jongeren zich aangetrokken tot een conservatief verhaal, aangejaagd door berichten in hun bubbel.

Hoe kunnen boeren en tuinders veilig hun gegevens delen, zonder dat dit ten koste gaat van privacy en cyberveiligheid?

Klaas Johan Osinga, beleidsspecialist Internationaal van LTO Nederland

Aangemoedigd door sociale media protesteren weer andere Gen Z'ers in Marokko, Sri Lanka en Madagaskar voor democratie. Goede politiek vraagt vermogen om te bemiddelen en de verschillende bubbels te verzoenen in plaats van te polariseren.

'Ach, het loopt allemaal zo'n vaart niet', hoor ik soms als ik begin over al die veranderingen. Ik moet dan denken aan een citaat van journalist Ernest Hemingway in zijn roman The Sun Also Rises. Hij schrijft over veranderingen, over naderend maar onbenoemd onheil. In het boek vraagt Bill aan Mike: 'Hoe ben je failliet gegaan?' Mike: 'Op twee manieren. Geleidelijk aan, dan plotseling.'

Vaak gaat het zo. Ontwikkelingen komen geleidelijk; we wennen eraan. Rusland valt Oekraïne aan, de Amerikaanse president Donald Trump ontkent klimaatverandering en politicus Andrej Babiš voegt zich in het kamp van Hongarije en Slowakije. En dan, op een dag, zijn we weg. Het is zaak dat we dat niet laten gebeuren.