Met roofwants en bankerplant trips te lijf gaan

Elke Klein Holkenborg en Joes ten Thij van de Universiteit van Leiden vergelijken in een proef chemische bestrijding met het gebruik van roofwants Orius majusculus en bankerplant lobularia. Ze vergelijken de behandelingen met niets doen en onderzoeken verder de invloed van compost, drijfmest en molybdeenbemesting op de effectiviteit van de bestrijding.

Doel van de lobularia is om de natuurlijke vijanden al actief te hebben op het moment dat trips de kop op steekt. Dankzij de bankerplant kan de roofwants al een 'standing army' tegen de trips vormen, voordat die zich in de prei vertoont. De Orius majusculus is dan de andere natuurlijke vijanden voor.

'De lobularia bloeit het hele seizoen en trekt plaagbestrijders als sluipwespen, zweefvliegen en rooftrips aan, naast de functie voor de Orius majusculus. De roofwants is wel een sterke bestrijder; hij is vraatzuchtig en pakt de trips in alle stadia aan', zegt veldonderzoeker Maarten de Korte van Koppert Nederland. In opbouw blijkt de trips net wat sneller dan de roofwants.

In de loop van het seizoen spelen overigens ook andere soorten, naast de Orius majusculus, een rol als natuurlijke tripsvijanden. Eerst vinden natuurlijke bestrijders een schuilplaats in de lobularia met stuifmeel en nectar als voeding en aansluitend trekken ze tot wel 100 meter de prei in om daar de trips te onderdrukken.

Goede ervaringen

Koppert levert de roofwants. Het bedrijf heeft al ervaring opgedaan met dergelijke systemen in kassen en in de vollegrondsteelt in Spanje. In 2021 zijn Koppert en Mertens gestart met proeven in Nederland. Sinds 2023 wordt het bij steeds meer telers in de praktijk uitgezet, met goede ervaringen. Via het onderzoek met de Universiteit van Leiden hopen ze het systeem naar een hoger niveau te kunnen tillen.

Marktontwikkelaar Roger Boer van Koppert noemt prei een geschikt proefgewas voor deze manier van insectenbeheersing. 'In dit gewas is trips de belangrijkste plaag. Bovendien zijn afnemers van prei bereid voor mooi product een goede prijs te betalen. Dat geeft enige financiële ruimte voor de plaagbeheersing.'

De aanpak met natuurlijke vijanden werkt nooit 100 procent, maar dat doet chemische tripsbestrijding door verlies van middelen ook niet meer, stelt Boer. 'Omdat alternatieven nodig zijn, zijn preitelers geïnteresseerd in deelname aan het onderzoek en de ontwikkeling van biologische bestrijding.'

Verschillende strategieën

Ten Thij en Klein Holkenborg werken voor hun onderzoek samen met provincies, waterschappen en Bakker Barendrecht. Die laatste is groenteleverancier voor Albert Heijn. Ten Thij: 'Koppert en Mertens waren al bezig met de methode en dankzij bereidwillige telers konden we in 2024 al op 23 preipercelen tellingen doen bij verschillende tripsstrategieën. We zagen dat in de velden met de roofwants de schade en de plaagdruk lager was.'

Ten Thij vertelt dat de omgevingsfactoren in de praktijkpercelen nogal verschilden. Daarom is de grote proef in het Limburgse Maasbree zo belangrijk. 'Hier liggen alle behandelingen in een gewarde blokkenproef onder zeer gelijkwaardige omstandigheden.'

Klein Holkenborg nam op een telersavond de vier hoofdbehandelingen door en besprak de effecten op de trips. 'De eerste behandeling is een combinatie van 20.000 roofwantsen per hectare en rijen bankerplanten. Als tweede testten we wat de lobularia kan bereiken zonder uitzetten van de roofwants. De derde behandeling was zonder dit alles; hier moesten de natuurlijke vijanden zelfstandig hun werk doen. De vierde was de gangbare chemische aanpak.'

Evenveel larven

Het blijkt dat chemie en de behandeling lobularia plus roofwants gelijke resultaten opleveren. De onderzoekers hebben bij beide behandelingen evenveel larven van de trips gevonden in de prei. Bij de behandeling met alleen lobularia neemt het aantal larven met een derde toe. Bij geen chemische behandeling en geen lobularia en uitgezette Orius majusculus nam het aantal tripslarven in de prei toe met 55 procent.

De kosten van chemie en de behandeling met de bankerplant en roofwants zijn vergelijkbaar. 'De biologische aanpak ontzorgt telers', stelt Boer. 'De plaagbestrijders houden zichzelf op sterkte, waardoor paraat staan, zoals met de spuit wel moet, niet nodig is.'

Volgens Klein Holkenborg is bewust gekozen voor aanvullende onderzoeken. 'We passen compost toe omdat dit de natuurlijke vijanden in de bodem kan stimuleren en de preiplanten er weerbaarder van zouden kunnen worden. Uit het onderzoek blijkt tot nu toe echter geen verschil in tripsaantallen bij de toepassing van compost.'

Een reden voor aanvullend onderzoek naar de toepassing van drijfmest is de mogelijkheid dat er meer nitraat in het preiblad kan komen, waardoor trips zich mogelijk sneller kan ontwikkelen. Molybdeenbladbemesting ten slotte zou de planten weerbaarder kunnen maken.