Marktautoriteit start onderzoek naar voedselprijzen

Met dit onderzoek wil de ACM duidelijkheid geven over de vraag of er marktproblemen zijn die leiden tot hogere prijzen. Het onderzoek richt zich op de prijsopbouw en prijsvorming van producten uit het dagelijkse winkelmandje van consumenten.

De ACM kijkt onder meer naar de winstmarges van leveranciers van levensmiddelen – waaronder leveranciers van A-merken – en de winstmarges van supermarkten en mogelijke verklaringen voor hoge of lage marges. Ook worden de prijsverschillen tussen producten in Nederlandse supermarkten en in omringende landen onderzocht.

Goed werkende markten

Het onderzoek brengt in kaart of de levensmiddelensector goed werkt voor consumenten en waar eventuele knelpunten zitten. Goed werkende markten zijn belangrijk voor zowel consumenten als bedrijven, aldus de ACM.

Als leveranciers supermarkten belemmeren om goedkoper in te kopen of als er onvoldoende concurrentie is tussen supermarkten, leidt dit tot hogere prijzen. Met dit onderzoek wil de ACM duidelijkheid geven over de vraag of zulke marktproblemen zich voordoen in de sector.

De ACM kan aanbevelingen doen aan de politiek om mogelijke problemen te verkleinen of op te lossen. Als de autoriteit aanwijzingen heeft dat er overtredingen hebben plaatsgevonden, kan ze ook handhavend optreden. De resultaten van het onderzoek worden naar verwachting in de zomer van 2026 gepubliceerd.

Waarschuwing voor keten

In april boog de Tweede Kamer zich al over de voedselprijzen. Tijdens een rondetafelgesprek werden de directie van Albert Heijn, Jumbo en Lidl, fabrikanten en retailkenners gevraagd naar het prijsbeleid van supermarkten. Daar klonk de waarschuwing dat een focus op lagere prijzen doorwerkt in de hele keten.

'We kunnen ons slanke bedrijfsmodel niet verder uitknijpen. We moeten onze boeren en telers beschermen, want die hebben het al zwaar', zei Lidl-directeur Peter de Roos destijds.

De Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie (FNLI) reageert donderdag positief op het ACM-onderzoek. Volgens de organisatie van levensmiddelenfabrikanten kan dit bijdragen aan een objectivering van de discussie over gestegen voedselprijzen.

Fabrikanten maken zich volgens FNLI al langer zorgen over de marktverhoudingen en de alsmaar toenemende druk op de laagste prijs door inkoopallianties en supermarkten. ‘Die ontwikkeling staat namelijk haaks op de gezamenlijke verduurzamingsopgaven. Er blijft op deze manier steeds minder ruimte over voor de noodzakelijke investeringen in verduurzaming.’

Prijzen onder EU-gemiddelde

Onderzoek laat volgens de federatie zien dat de prijzen in Nederland onder het EU-gemiddelde liggen. Het algemene prijspeil in Nederland ligt 21 procent hoger dan het EU-gemiddelde in 2024, terwijl de prijzen voor voedingsmiddelen 1,1 procent lager liggen dan het EU-gemiddelde, stelt FNLI. In Nederland worden veel producten vaak in de aanbieding gekocht. ‘Dit complexe systeem met (gepersonaliseerde) kortingen en bulkaanbiedingen draagt bij aan de perceptie van hoge prijzen.’

FNLI wijst daarbij ook op de verschillen die er zijn tussen landen op het gebied van accijnzen, btw en specifieke belastingen zoals verbruiksbelasting op frisdrank en energiebelastingen. Daarnaast zijn kosten voor grondstoffen, energie en arbeid flink hoger geworden en hebben geopolitieke spanningen een prijsopdrijvend effect in de voedselketen.