'Voorwaarden fonds zijn gunstig, maar we zoeken wel ambitieuze agrariërs'

Het IDL begon in 2021 en is onderdeel van het Nationaal Groenfonds dat al ruim dertig jaar bestaat. De adviescommissie die aanvragen beoordeelt, zorgt ervoor dat boeren met goedgekeurde plannen daadwerkelijk hun bedrijf klaar kunnen maken voor de toekomst. Van Eijck noemt de positie van het fonds uniek, maar erkent dat de bekendheid onder boeren en tuinders een stuk beter kan.

Door de vergunningenstop zitten boeren met een positief IDL-advies in de wachtkamer

Rob van Eijck, fondsmanager Investeringsfonds Duurzame Landbouw

Hoe verklaart u de onbekendheid van het IDL?

'Wij merken wekelijks dat boeren ons niet kennen. In de periode 2021-2024 waren we heel actief in het netwerk van banken, advieskantoren en accountants. Nu willen we onze rol breder onder de aandacht brengen. Hoewel we een kleine organisatie zijn, proberen we zoveel mogelijk boeren te bereiken.'

Het IDL valt onder het ministerie van Landbouw, Voedselzekerheid, Visserij en Natuur. Wat is de positie van het fonds?

'Het Nationaal Groenfonds is een zelfstandige stichting. Feitelijk zijn wij voor het ministerie het eerste aangewezen financieringsvehikel voor het verstrekken van leningen. Het IDL begon in 2021 met een pilotfonds van 31 miljoen euro. Sinds juni 2024 is het een structureel fonds met een budget van 130,8 miljoen euro voor ten minste tien jaar met een mogelijke verlenging van vijf jaar.'

'Wat dit fonds extra interessant maakt, is dat het een revolverend fonds is. Afgeloste leningen worden ingezet voor nieuwe aanvragen.'

Wat zijn de voorwaarden om in aanmerking te komen voor een lening?

'De kernvoorwaarde is dat een investering moet bijdragen aan een integrale en structurele verduurzaming van de bedrijfsvoering. We toetsen op acht duurzaamheidsdoelen. De reductie van stikstofemissie is het eerste en verplichte doel, maar ook biodiversiteit, bodembeheer en broeikasgassen zijn er enkele. De verduurzaming mag niet afhangen van een enkele maatregel, zoals alleen een luchtwasser. We zoeken ambitieuze plannen.'

'Het lage rentepercentage van 1 procent en de mogelijkheid van een aflossingsvrije periode maken het interessant. Daarnaast vragen we geen onderpand en zijn altijd achtergesteld aan de cofinancier. Door de gunstige voorwaarden worden IDL-leningen gezien als staatssteun. Vandaar dat er ook een gedegen verduurzaming aan is gekoppeld, zodat het geoorloofde steun wordt.'

Hoe verhoudt het IDL zich tot reguliere banken?

'We werken intensief samen met banken zoals Rabobank en ABN AMRO. Voor banken zijn wij een welkome aanvulling, mede omdat onze aanvragen worden beoordeeld door een deskundige commissie van negen experts. Een positieve beoordeling betekent vrijwel altijd dat de banken ook meedoen.'

'Deze commissie bestaat uit praktijkmensen, wetenschappers en specialisten op het gebied van dierhouderij, plantenteelt, akkerbouw, biodiversiteit en natuurinclusieve landbouw.'

Is er een specifieke doelgroep boeren?

'Nee, het IDL is toegankelijk voor alle landbouwsectoren. Van de 350 aanvragen die we sinds 2021 hebben ontvangen, is ongeveer de helft biologisch of wordt biologisch. De andere helft bestaat uit gangbare agrariërs die duurzamer gaan boeren. Denk hierbij aan natuurinclusieve melkveehouderijen die stoppen met kunstmest of een akkerbouwbedrijf dat overstapt naar rijpadenteelt en stopt met chemische gewasbescherming.'

'Ook financieren we boeren die zich aansluiten bij concepten zoals Zonvarken. Die verwaarden reststromen uit de humane consumptie als veevoer.'

Welke investeringen kunnen boeren financieren met een IDL-lening en wat zijn de beperkingen?

'De lening is specifiek bedoeld voor investeringen in gebouwen, machines en inventaris die direct gerelateerd zijn aan de productie van voedsel met vee of gewassen. Dit omvat bijvoorbeeld de ombouw naar een nieuw stalsysteem zoals een potstal met stro of een zandbodem of de aanschaf van nieuwe machines voor mechanische onkruidbestrijding.'

'Wij financieren geen immateriële activa zoals productierechten, dieren en landbouwgrond. Secundaire activiteiten zoals een boerderijwinkel of kaasmakerij mogen wij ook niet financieren.'

Terwijl er een grondhonger is, omdat boeren willen extensiveren.

'Dat volgt uit de staatssteunregels. Het is denkbaar dat je grond wel zou financieren als de boer instemt met chemie- en kunstmestvrije landbouw. Maar een dergelijk instrument hebben wij niet in het fonds zitten.'

Wat merken jullie van de vergunningenstop?

'Doordat intern salderen niet meer mogelijk is, zijn veel initiatieven van onze boeren vergunningplichtig geworden. Bovendien is het door het additionaliteitsvereiste zo complex geworden dat overheden vaak geen vergunningen meer kunnen verlenen. Dit betekent dat boeren met een positief IDL-advies in de wachtkamer zitten. Wij hopen vurig dat het kabinet binnenkort met een breed pakket komt, zodat het vergunningskader weer open kan.'

Hoe ziet u de toekomst van het IDL-fonds?

'Onze ambities zijn groot. We hebben een verzoek ingediend bij het ministerie om het IDL-budget met 600 miljoen euro te verhogen. Met een gemiddelde lening nu van ongeveer 425.000 euro per bedrijf zouden we daarmee ruim tweeduizend boeren kunnen helpen. We zouden daarmee op een zeer kosteneffectieve manier 1.000 ton stikstof kunnen reduceren.'