Zonnebloemen zijn meer dan mooi bloeiend gewas in de zomer

De zonnebloem is veelzijdig en door klimaatverandering worden de mogelijkheden van de teelt in Nederland steeds groter. Naast toepassing als snijbloem en groenbemesting biedt onder meer de productie van energierijk zaad perspectief.

Zonnebloemen+zijn+meer+dan+mooi+bloeiend+gewas+in+de+zomer
© Rob van Hoorn

Wie op vakantie gaat naar Frankrijk kent ze wel: de eindeloze velden met bloeiende zonnebloemen. 'Wat een prachtig gezicht', zucht de toerist in de veronderstelling dat het Nederlandse klimaat zich niet leent voor al die uitbundigheid. Maar tijden veranderen, en het klimaat in ieder geval. Kunnen we in Nederland dankzij hete, droge zomers vaker genieten van dat mooie gewas?

Ten eerste worden zonnebloemen in Nederland al lang geproduceerd als snijbloem op het volle veld. Daarnaast staan er veel zonnebloemen in groenbemestermengsels. Bekend zijn ook de camouflagerijtjes, waarbij zonnebloemen maisvelden een fraai randje geven. Ten derde zijn er percelen met zonnebloemen speciaal om in te kuilen voor melkvee en zelfs geiten. En ten vierde kijken veredelaars naar de mogelijkheden om zonnebloemolie te produceren.

Martijn Overveld van Limagrain ziet voor dat laatste in de toekomst wel mogelijkheden. Zeker nu het in Nederland warmer wordt. De praktijk is echter nog weerbarstig. Op proefboerderij Wijnandsrade liggen proefvelden van Wageningen University & Research. Daar zijn de zonnebloemen op 1 mei 2025 gezaaid. Het gewas is laat dit jaar en bloeide eind juni nog niet. Net als mais hebben zonnebloemen onvoldoende kunnen profiteren van het zonlicht door koude nachten.

We leveren zo lang mogelijk meerdere soorten voor de klok

Patrick van Stralen, teler bij Daily Sunshine in Heerhugowaard (NH)

Zonnebloemen zijn bij uitstek een warmteminnend gewas en kunnen goed tegen droogte. Geen wonder dat het gewas ruimschoots is te vinden op de hoogvlaktes in Midden-Frankrijk. Voor voldoende productie van olie zijn veel zonuren in de laatste maanden voor de oogst noodzakelijk.

In 2024 was de demo op proefboerderij Wijnandsrade geen succes. Door de late inzaai op zondag 8 juni, na een regenachtig voorjaar, werd het gewas niet rijp en kwam er schimmel in de bloemen. In dat geval kunnen de zonnebloemen net als snijmais worden gehakseld en ingekuild. Op dinsdag 9 september bespreekt de proefboerderij het huidige teeltseizoen op een open praktijkdag.


Organische stof

Grotere kansen liggen in de groenbemestermengsels. Zonnebloemen hebben een hoog organischestofgehalte. Dat geeft een gunstige koolstof-stikstofverhouding met een hoog aandeel koolstof. Koolstof breekt langzamer af dan stikstof en voedt daardoor langer het bodemleven, ook nog in het voorjaar. Verder wortelt het gewas diep en breed en is het dankzij de grote bloemen goed voor het insectenleven.

Een belangrijk mengsel voor de groenbemesting bij Limagrain is de Orgamax die, zoals de naam al aangeeft, vooral een leverancier is van organische stof. Het mengsel bestaat behalve uit zonnebloemen uit Japanse haver en gele mosterd en komt het best tot zijn recht als het in juli, maar uiterlijk voor 25 augustus, wordt gezaaid. Anders komen de bloemen niet tot bloei.

Alle bestanddelen in het mengsel zijn gevoelig voor vorst. Daardoor kan de groenbemester in het voorjaar makkelijk worden ondergewerkt. Voor het gebruik bij niet-kerende grondbewerking is er een mix van zonnebloemen met facelia, gele mosterd en vlas. Dit mengsel leent zich ook voor perceelranden en bufferstroken.


Léon (links) en Patrick van Stralen van Daily Sunshine telen al dertig jaar zonnebloemen als snijbloem.
Léon (links) en Patrick van Stralen van Daily Sunshine telen al dertig jaar zonnebloemen als snijbloem. © Maurice Tiggeler

Naast mogelijkheden voor consumptie en de toepassing als groenbemester is de zonnebloem een populaire snijbloem. Vele hectares vinden in Nederland hun weg via de veiling naar de consument.

Patrick en Léon van Stralen van Daily Sunshine in Heerhugowaard telen naast lelies en pioenrozen al dertig jaar zonnebloemen. De teelt komt na de pioenrozen en voor de lelies. In de brandende zon tijdens de oogst is duidelijk te zien dat de bloemen beter tegen hitte kunnen dan de mannen die ze snijden. De bloemen worden gesneden voordat ze helemaal opengaan.


Voorspoedige oogst

De oogst verloopt dit jaar voorspoedig. Patrick van Stralen: 'We hebben vanaf 1 april per week 0,35 hectare ingezaaid met diverse soorten. Door dit mooie voorjaar hadden we weinig last van ziektes. We konden ruim een week eerder beginnen met snijden, op 15 juni. Normaal oogsten we een derde hectare per week. Per hectare zaaien we 60.000 stuks. We leveren zo lang mogelijk meerdere soorten voor de klok. Dat houdt de prijs in stand.'

Trots laat de teler zien dat zij op de dag van het interview 20 cent per steel meer krijgen dan andere aanvoerders. 'Omdat de prijs vorig jaar zo goed was, is er dit jaar veel uitbreiding, vooral door nieuwkomers. Maar het duurt een paar jaar voordat je een betrouwbare aanvoerder bent met een goede kwaliteit.'


Snijbloem is nog steeds het populairste teeltdoel.
Snijbloem is nog steeds het populairste teeltdoel. © Maurice Tiggeler

Zonnebloemen zijn niet alleen populair bij consumenten. Ook bijen, hazen, duiven en ganzen zijn er dol op. Van Stralen: 'Wij moeten er een net overheen trekken, totdat de stengel minimaal 30 centimeter is.'

Er zijn nog andere uitdagingen. Het zaad is tegenwoordig niet meer gecoat en er zijn gewasbeschermingsmiddelen afgevallen. Dat hebben de broers voor een deel opgelost door de rijen 50 centimeter uit elkaar te zaaien. Zo kunnen zij mechanisch schoffelen.

Er verschijnt een brede lach bij de teler bij de vraag waarom zij voor zonnebloemen hebben gekozen. Van Stralen: 'Het is een prachtig gezicht. Die vrolijke uitstraling, alle positieve reacties van klanten, consumenten en voorbijgangers, daar worden we blij van.'

Bekijk meer over:

Lees ook

Marktprijzen

Meer marktprijzen

Laatste nieuws

Nieuwste video's

Kennispartners

Meest gelezen

Nieuw op MechanisatieMarkt.nl

Meer advertenties

Vacatures

Weer

  • Dinsdag
    26° / 12°
    10 %
  • Woensdag
    24° / 13°
    20 %
  • Donderdag
    19° / 12°
    30 %
Meer weer