Vleesvarkens passen zich aan lichtsoort aan

Scaillierez wilde weten of de Europese minimumeis van 40 lux licht in varkensstallen ook echt bijdraagt aan het welzijn van varkens en wat het effect is van verschillende lichtinstellingen. Een duidelijke onderbouwing bleek lastig te vinden. Daarom dook ze voor haar promotieonderzoek 'Enlightened pigs: Throwing light on pig welfare' in de afzonderlijke effecten van lichtintensiteit, lichtspectrum en uvb-licht op het gedrag, de gezondheid en de groei van vleesvarkens.

Ze koos voor vleesvarkens als onderzoeksobject, omdat deze levensfase het grootste deel van het varkensleven beslaat. De onderzoeker testte verschillende lichtinstellingen met behulp van ledverlichting, omdat gloeilampen in de Europese Unie worden uitgefaseerd en led de nieuwe standaard wordt. 'Er zijn nog maar weinig studies met deze lichtbron gedaan', merkt ze op.

Fellere lichten testen

Eerst keek Scaillierez naar de invloed van lichtintensiteit. Ze testte onder meer lichtintensiteiten van 200 en 1.000 lux. Nog niet eerder werd zo'n hoge lichtintensiteit in varkensstallen onderzocht. '1.000 lux is vergelijkbaar met een erg grijze, bewolkte dag. Dit ligt veel hoger dan de verplichte 40 lux en sluit beter aan bij wat varkens in de natuur ervaren', licht de onderzoeker toe.

Bij observaties van twintig minuten per uur zag Scaillierez geen verschil in het gedrag van de varkens bij de diverse lichtintensiteiten. Uit camerabeelden die de varkens vijf keer 24 uur filmden, werden kleine verschillen wel zichtbaar. 'De varkens hadden bij een lichtintensiteit van 1.000 lux kleinere activiteitspieken in de middag dan bij een lichtintensiteit van 200 lux.'

Die kleinere pieken lijken overeen te komen met het normale activiteitspatroon, waarbij varkens rond het middaguur meer rusten en hun voedsel verteren, om vervolgens later in de middag actiever te worden, stelt de onderzoeker vast.

Geen sterke verschillen

Bij een lichtintensiteit van 200 lux zag ze juist in de middag, vooral tussen twaalf en vier uur 's middags, een toename in activiteit. De verschillen waren echter niet zo sterk. 'We hadden bij een hogere lichtintensiteit een positievere invloed op het gedrag verwacht', aldus Scaillierez.

Daarna onderzocht ze de invloed van het lichtspectrum op het welzijn van de varkens. Warm wit met een oranje gloed, koel wit met een blauwige gloed en 'forest white' met een groenige gloed werden getest. 'Forest white lijkt het meest op het daglicht in een natuurlijke omgeving, zoals een bos', zegt Scaillierez.

Het gedrag van de varkens veranderde nauwelijks bij de verschillende lichtspectra, geeft Scaillierez aan. 'We vermoedden dat de varkens mogelijk niet in staat waren om verschillen in de geteste tinten licht waar te nemen', stelt ze. Een recent onderzoek uit maart 2024 ondersteunt dit, al kwam dat te laat om nog in haar eigen onderzoek mee te nemen.

De onderzoeker merkt op dat varkens kleuren anders waarnemen dan mensen, doordat ze minder fotoreceptoren in hun ogen hebben. 'Mensen hebben bijvoorbeeld drie soorten kegeltjes in hun ogen waarmee ze de kleuren groen, rood en blauw kunnen zien. Varkens kunnen alleen groen en blauw zien. Je kan varkens vergelijken met kleurenblinde mensen.'

Discussiepunt

Het zorgde voor een discussiepunt in het onderzoek. Scaillerez: 'Omdat varkens de fotoreceptoren voor rood licht missen, nemen ze rood licht minder helder waar dan een vergelijkbare lichtintensiteit met een blauwe of groene kleur. Ze kunnen daardoor in dit onderzoek de testsituaties verschillend hebben waargenomen, niet alleen qua kleur maar ook qua intensiteit. Terwijl voor mensen alle testsituaties een vergelijkbare intensiteit hadden.'

Dit roept nieuwe vragen op. 'Lampen in varkensstallen zijn nu afgestemd op het menselijke zicht, maar we moeten beter kijken naar hoe varkens licht waarnemen. Het is zeker iets om verder te onderzoeken.'

Ook werd er uvb-licht, een vorm van ultraviolet licht dat van nature in zonlicht voorkomt, aan een deel van de lampen toegevoegd. 'Eerder onderzoek liet zien dat vlees van varkens die aan uv-licht worden blootgesteld, meer vitamine D kan bevatten. Dat is gunstig voor de botontwikkeling en het immuunsysteem en kan daarmee positief zijn voor het dierenwelzijn.'

Nauwelijks effect op kreupelheid

Hoewel Scaillierez zag dat varkens die zijn blootgesteld aan uvb-licht meer vitamine D in het bloed en vlees hadden, had het geen significant effect op kreupelheid. Mogelijk komt dit door het beperkte aantal kreupele dieren tijdens het onderzoek.

Uvb-licht leek wel invloed te hebben op het gedrag van de varkens. In specifieke weken daalde het aantal bijtincidenten aan oren en staarten. 'Het was geen constante daling, dus we kunnen niet met zekerheid zeggen dat het door uvb-licht kwam. Maar het is interessant genoeg om verder uit te zoeken.'

De verschillende lichtintensiteiten, lichtspectra en het uvb-licht hadden geen gevolgen voor voeropname en groei. 'Varkens zijn dus best flexibel in hoe ze met verschillende lichtsoorten omgaan', aldus de onderzoeker.