'Bescherm tarwe- en gerstmarkt bij herziening handelsafspraken Oekraïne'

Over enkele weken lopen de huidige autonome handelsmaatregelen met Oekraïne af. Als zachte tarwe en gerst bij de komende herziening van de associatieovereenkomst tussen de EU en Oekraïne niet op de juiste manier worden beschermd, herstelt de Europese graansector zich mogelijk nooit meer. En geen enkele visie op de toekomst van de landbouw zal die schade kunnen herstellen.

De coronacrisis, gevolgd door de oorlog in Oekraïne, veroorzaakte een dramatische stijging van de productiekosten, voornamelijk door hogere kunstmestprijzen. Als de markt deze kosten had geabsorbeerd, zouden we niet aan de bel trekken. Het probleem is dat de graanprijzen in Europa de stijgende trend niet hebben gevolgd – met name voor gewassen die nu massaal uit Oekraïne worden geïmporteerd sinds de liberalisering van de handel na het uitbreken van de oorlog.

De prijzen voor tarwe liggen tegenwoordig aanzienlijk lager dan voor de oorlog. Granen die niet worden blootgesteld aan grote hoeveelheden Oekraïense import, zoals durumtarwe, hebben flinke prijsstijgingen doorgemaakt. Het contrast is opvallend en leidt tot een duidelijke conclusie: de Oekraïense graanimport heeft een marktoverschot gecreëerd, wat de prijzen voor belangrijke EU-gewassen heeft gedrukt.

De Europese markt kampt nu met een overschot van minstens 5 miljoen ton zachte tarwe, met een vergelijkbaar onevenwicht voor gerst. Je hoeft geen econoom te zijn om te begrijpen dat wanneer het aanbod toeneemt en de vraag gelijk blijft, de prijzen onvermijdelijk dalen. En de EU-productie was de afgelopen jaren lager dan normaal.

Toen de huidige handelsafspraken met Oekraïne werden gemaakt, werden zachte tarwe en gerst uitgesloten van het beschermingsmechanisme. Dit gebeurde in de veronderstelling dat de markt voor deze producten geen risico liep op marktverstoring.

Economische realiteit

Na drie opeenvolgende jaren waarin mijn graanproductie negatieve resultaten behaalde, kan ik de bewering dat er ‘geen sprake is van marktverstoring’ niet langer accepteren. Ik kan ook niet accepteren dat zachte tarwe en gerst opnieuw worden uitgesloten van bescherming in de herziene associatieovereenkomst met Oekraïne en dat EU-instellingen de economische realiteit blijven negeren.

We roepen de Europese Commissie op het gezond verstand te gebruiken en de graansector van de EU te beschermen voordat het te laat is. Herstel de tariefcontingenten voor zachte tarwe en gerst, vergelijkbaar met die van voor de oorlog.

Steun aan Oekraïne is ononderhandelbaar – daar bestaat geen twijfel over. De echte uitdaging ligt echter in het ontwerpen van een strategie die synergieën creëert tussen de Oekraïense landbouwsector en de onze. Het land helpen weer toegang te krijgen tot zijn traditionele markten, die momenteel door Rusland worden aangevallen, is een veel duurzamere en strategischere oplossing.

Pogingen om de verloren markten van Oekraïne te vervangen door onze eigen markten zullen alleen maar interne spanningen aanwakkeren. En die zullen de groeiende invloed van Rusland in de wereldwijde graandiplomatie rechtstreeks in de kaart spelen.