Industrie heeft even geen behoefte aan vrije markt

Voor meeleveraardappelen is nog wel plek. Deze aardappelen zijn op dezelfde percelen geteeld als de gecontracteerde aardappelen. Alleen de prijs is anders.

De meeleveraardappelen worden voor het overgrote deel afgerekend op basis van PotatoNL. De noteringen daarvan zijn fors gedaald, omdat het prijsniveau in de vrije markt door gebrek aan vraag steeds verder daalt. Hogere contractprijzen voor latere leveringen worden zo voor een belangrijk deel weer tenietgedaan, omdat de prijzen voor de extra aardappelen op deze hectares veel lager uitvallen.

Grote vraag naar Innovator

Daarmee verloopt de tweede helft van het seizoen totaal anders dan vooraf werd voorzien. Vooral de grote vraag naar het ras Innovator bracht de markt eind vorig jaar in beweging. Dat kwam onverwacht, omdat op grond van grote oogsten in Duitsland en Frankrijk rekening werd gehouden met prijzen die het contractniveau niet of amper zouden benaderen.

Daarnaast kwamen er minder tonnen uit de schuren dan was voorzien. Dat tilde het prijsniveau van de aardappelen richting de 40 euro per 100 kilo.

In het zog van hogere prijzen voor Innovator en Agria trok de markt voor Fontane in januari aan naar ruim 30 euro per 100 kilo. Op dat moment werd voor vrije aardappelen zo’n 7 euro meer betaald dan voor aardappelen die op contract werden geleverd.

Het hoge prijsniveau bleek slecht houdbaar. Op het hoogste niveau hielden de prijzen drie weken aan. Daarna kelderde de prijs naar 17,50 euro per 100 kilo. Even dachten inkopers dat dit de bodem zou zijn. ‘Prijzen van meer dan 30 euro zijn eigenlijk te hoog. Toch zijn we nu misschien wat te ver gezakt’, reageerde een inkoper van de fritesindustrie in die periode.

Ook dat prijsniveau hield geen stand. De fritesindustrie kreeg een tegenvallende afzet voor de kiezen en trok zich terug uit de markt voor vrije aardappelen. De verwerking concentreerde zich op afname van contractaardappelen. Door de meeleveraardappelen die daarbij werden afgenomen, werden de aangepaste programma’s ingevuld.

De vroege start van het nieuwe aardappelseizoen heeft zich tegelijkertijd ook laten gelden. Verwerkers rekenen hierdoor op een vroeg begin van de oogst. Zij denken minder lang te hoeven draaien op de oude oogst. Dus zijn er minder aardappelen nodig uit oogst 2024.

Importheffingen

Begin april werd de markt verder verstoord door importheffingen uit de Verenigde Staten. De onzekerheid die daardoor is ontstaan, heeft de situatie op de aardappelmarkt negatief beïnvloed. De gevolgen zijn nu terug te zien in de noteringen van vrije aardappelen. Terwijl het prijsniveau van contractaardappelen oploopt naar zo’n 28 euro per 100 kilo, zakt de markt voor vrije aardappelen naar 7,50 euro.

Normaal gesproken zet zo’n prijsverschil de fritesfabrieken aan om volle bak te produceren. Want goedkoper product is nauwelijks voor te stellen. Toch happen de fabrieken niet toe. ‘Geen duurdere raad dan voorraad’, klinkt het nu.

Ook voor alternatieve bestemmingen is dit prijsniveau interessant, al zijn de afzetmogelijkheden beperkt. Zetmeelconcern Avebe heeft de campagne dit jaar ruim een maand verlengd om naast zetmeelaardappelen vlokken- en fritesaardappelen te kunnen verwerken. Maar half april is de fabriek gesloten.

Dus moet de markt het hebben van een grotere export naar Zuid- en Oost-Europa. Deze stroom is nu onvoldoende om de druk op de markt te verminderen. Bij gebrek aan kopers is elk aanbod te veel en blijft het zoeken naar lagere prijsniveaus.