Boomwortels floreren dankzij amaryllisblad

Met Bureau Triple E houdt Tom Bade zich bezig met onder andere Natural Soil Improvement. Om de bodem op natuurlijke wijze te verbeteren, heeft hij Brickz ontwikkeld. Dit is een gepatenteerd product met een basis van riviersediment, waaraan mycorrhiza (plantenschimmels) zijn toegevoegd. 'Omdat bagger uit rivieren vaak nogal kleiig is, voeg ik er bij voorkeur andere organische reststromen aan toe om tot een uniform materiaal te komen', zegt Bade.

Het mengen en desinfecteren van alle ingrediënten in een composteermachine levert een uniforme compost op, die hij Tompost heeft genoemd. Deze dient als uitgangsmateriaal voor Brickz, bedoeld als substraat in de boomteelt.

Bade legt uit dat boomkwekerijen in kwantitatieve zin behoefte hebben aan potgrond, omdat bij de verkoop de kluit verdwijnt. Maar ze hebben ook de kwalitatieve wens om substraat zonder hoogveen te gebruiken, omdat die grondstof leidt tot uitstoot van de broeikasgassen CO2 en methaan. 'Boomkwekers kunnen het zich niet permitteren om de stad te vergroenen en tegelijkertijd maagdelijke natuur aan te tasten', legt Bade uit. 'Dat is een schandvlek voor de sector.'

Om de Brickz verder te ontwikkelen en op de markt te brengen, heeft Triple E een eigen productie- en onderzoekskas in het Gelderse Huissen. Deze kas grenst aan Bloemenkwekerij Evers, die pioenrozen en amaryllissen produceert. 'Tijdens de teelt van de amaryllis, van oktober tot februari, heb ik veel bladafval en het kost veel geld om dat af te voeren', zegt eigenaar Ron Evers.

Zijn buurman Bade had wel interesse om de reststromen van de amaryllis te verwaarden tot circulair substraat. Dat leidde tot een kleinschalig experiment op de eigen kwekerij, project ABBA: Amaryllissen, Bodem, Brickz en Afvalreductie. Evers financierde een deel, naast kwekerijen Young Trees en Combinatie Mauritz. Verder was er een subsidie van Greenport Gelderland Innoveert.

Regelgeving

De verwerking van het bladafval als component voor Brickz en Tompost verliep goed, maar het composteren kon niet op het bedrijf van Evers, omdat dat te veel ruimte kostte. 'Nadeel is dat het vele blad dat we in een korte tijd produceren, wegrot als het te lang blijft liggen', zegt de kweker. 'Daarom zou het mooi zijn als we een composteerder in de buurt zouden hebben.'

Hij voegt eraan toe dat het wel belangrijk is om dan rekening te houden met stankoverlast en de regelgeving rond de afvoer van afval. Bade beaamt dat plantaardige reststromen wettelijk als afval en niet als grondstof worden gezien. 'Het is erg jammer dat beleid innovatie soms in de weg staat. In dit geval word ik als afvalverwerker gezien, terwijl ik de bladresten als grondstof gebruik.'

Hij benadrukt dat hij een goede band met het gezag heeft en graag samen met hen wil werken aan een manier om dit juridisch in het vat te gieten. Zeker omdat hij bewust heeft gezocht naar een grondstof als amaryllisblad, dat een rijke bron aan organisch materiaal vormt.

Jasper de Groot stuurt als beheerder van terreinen op Landgoed Twickel een bosploeg aan en heeft al zo'n drie jaar ervaring opgedaan met Brickz. Hij legt uit dat het landgoed bijna 7.000 hectare beslaat, waarvan hij 2.000 hectare onder zijn hoede heeft.

'In het verleden hielden we ons vooral met bospercelen bezig. Maar sinds we door oud-minister Carola Schouten van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit zijn aangewezen als voorbeeldgebied kringlooplandbouw, herstellen en onderhouden we met name landschapselementen, zoals houtwallen, struweelhagen en knipscheerheggen. We willen daarbij zowel koolstof vastleggen als de bodem verbeteren, zowel qua voedingsstoffen als watervasthoudend vermogen.'

Vraagtekens

Dat sloot aan bij wat Bade met Brickz voor ogen had, maar De Groot had in eerste instantie nogal wat vraagtekens bij de meerwaarde die het substraat zou hebben. 'Uit nieuwsgierigheid hebben we toch een proef gedaan met de aanplant van twee rijen jonge eiken, van ongeveer 1,5 meter hoog. Voor de ene rij hebben we Brickz gebruikt, voor de andere niet.'

Hij schetst dat na twee jaar de bomen met Brickz 30 tot 40 centimeter hoger waren en grotere bladeren hadden. Brickz is nu een van de bodemverbeteringsmethodes bij Landgoed Twickel, naast onder andere bokashi. Vorig jaar heeft De Groot met zijn ploeg 5 ton Brickz gebruikt voor de aanplant van 50.000 nieuwe bomen en struiken.

Zijn ervaringen komen overeen met die van Bade zelf met Brickz. 'Jonge bomen en planten benutten de voedingsstoffen en vormen een goed wortelstelsel, ook wanneer ze in potten zitten.' Hij hoopt een 'fytoraffinaderij' voor het composteren te kunnen plaatsen in Industriepark Kleefse Waard in Arnhem, waar verschillende duurzame bedrijven zijn gevestigd en samenwerken. Doel is om de afzet van Brickz verder op te schalen, bij voorkeur in korte ketens, zoals met het amaryllisafval van Evers.