Net als in Nederland komen ook tuinders in Spanje handen tekort

Nieuwe Oogst bezocht eind november tijdens een persreis voor Europese landbouwjournalisten de perzikboomgaard van Gregoria Escuin in het Spaanse Calanda, gelegen in Teruel. De provincie beslaat het dunbevolkte zuiden van Aragón.

Een groot deel van Teruel is bergachtig met steile bergruggen en diepe kloven. Er wonen gemiddeld vijf inwoners per vierkante kilometer. Ter vergelijking: de gemiddelde bevolkingsdichtheid in Nederland is 529 inwoners per vierkante kilometer.

Voldoende personeel vinden vormt dan ook het grootste probleem op het perzikbedrijf, dat in 2016 is opgericht door Escuin. In de boomgaard van 9,9 hectare, verdeeld over drie percelen, is er in het groeiseizoen een hoop handwerk te doen.

De teler werkt jaarrond samen met één vaste medewerker. Twee mensen werken acht tot tien maanden per jaar op het bedrijf en tussen mei en oktober worden zeven extra personen ingeschakeld. Volgens de Spaanse perkzikteler is arbeiders vinden een groeiend probleem. Jongeren verhuizen vaak naar steden of naar elders in het land. 'Er is dus niet zoveel aanbod, waardoor ze van steeds verder moeten komen. Ook zijn er steeds minder mensen die het werk willen doen.' Het personeel komt daarom niet alleen meer uit de buurt. Colombianen, Marokkanen, Roemenen en Polen werken er ook.

Vooral uitdunnen, de zakjes aanbrengen om de vruchten en de pluk zijn arbeidsintensief. Vruchten dunnen gebeurt in mei en juni. Daarna worden de zakjes om de overblijvende vruchten gedaan. Half juli begint de perzikoogst.

Waar is begonnen met de zakjes omdoen, start de eerste plukronde. In totaal moeten de plukkers maximaal vijf keer langs alle bomen. De kleur van de vruchten bepaalt of de perziken wel of niet oogstrijp zijn.

De vruchten inpakken met de doorschijnende en ademende papieren zakjes heeft een belangrijke functie. ‘Ten eerste moet het de vrucht beter beschermen tegen insecten’, zegt Escuin. ‘Doel daarvan is dat we minder met chemie hoeven te spuiten. Door de zakjes ontstaat een microklimaat. Dat bevordert de suikervorming en het geeft de vrucht een steviger vruchtvlees.’

Tijdens het plukken verwijderen de werknemers de organisch verteerbare papieren zakjes en laten deze achter in de boomgaard. De zakjes worden versnipperd als ook alle gesnoeide takken op de grond liggen.

Het perzikbedrijf ligt in de subregio Bajo Aragón, zo’n beetje op de overgang van een mediterraan klimaat naar een zeeklimaat. De gemiddelde neerslag is laag en gelijkmatig over het jaar verdeeld. Zomers zijn behoorlijk warm met temperaturen rond 30 graden en winters zijn relatief mild.

Niet alleen de hitte en droogte, maar ook de Middellandse-zeevlieg teisterde vorig jaar de Spaanse perzikoogst. Het land beleefde in 2023 de warmste en droogste april sinds 1961. Tijdens de persreis was het in de regio Aragón, grofweg tussen Zaragoza en Barcelona, nog steeds kurkdroog.

Vooral de hitte raakte in het groeiseizoen van 2023 het bedrijf van Escuin. De totale perzikopbrengst was met 310 ton ondermaats. ‘Daarnaast zijn we door insectenaantasting kilo’s verloren. Over de kwaliteit zijn we daarentegen wel te spreken’, zegt de ondernemer.

Het is het tweede opeenvolgende extreem droge jaar in het Zuid-Europese land. Vorig jaar haalde Escuin in totaal slechts 140 ton perziken van de bomen. Behalve de droogte lagen daar ook nachtvorst tijdens de bloei en meerdere zomerstormen aan ten grondslag.

De Spaanse perzikteler probeert door het gebruik van fertigatieslangen de droogte de baas te blijven, maar in een extreem seizoen blijkt dat niet afdoende. Dat de zandgrond weinig organische stof bevat en dus een matig waterbergend vermogen heeft, helpt ook niet mee.

Escuin probeert het organischestofgehalte in de bodem ieder jaar op te krikken door na het snoeien de takken te versnipperen en te laten liggen. De mulchlaag beschermt de bodem ook tegen uitdroging.

De volledige perzikoogst brengt Escuin naar San Miguel. Deze afzetcoöperatie heeft honderd leden. Bijna 80 procent zijn perziktelers. Het overige deel betreft vooral olijfboeren.

Door de droogte zijn er in 2023 minder perziken op de markt, waardoor de ondernemers een goede prijs beuren voor hun product. Hoe beter de kwaliteit, hoe beter dat de perziken worden betaald.

Escuin haalt nog veel plezier uit haar werk, maar bereikt over een paar jaar haar pensioenleeftijd. Twee zoons helpen regelmatig mee op het bedrijf. Ze hoopt dat een van hen op termijn het bedrijf wil voortzetten.