Geen faillissementsgolf in tuinbouw door energiecrisis

De motie die Caroline van der Plas (BoerBurgerBeweging) eind vorig jaar indiende, is de aanleiding voor het onderzoek naar de gevolgen van de hoge energieprijzen in de glastuinbouw in de periode van medio 2021 tot en met het eerste kwartaal van 2023. De motie verzocht het demissionair kabinet een impactanalyse te maken van de primaire en secundaire gevolgen van de gestegen energiekosten in de glastuinbouw.

Uit het onderzoek blijkt dat in de genoemde periode elf glastuinbouwbedrijven failliet zijn gegaan. Het gaat om zeven sierteeltbedrijven en vier bedrijven in de voedingstuinbouw. 'Dat is minder dan 0,5 procent van het totaalaantal gespecialiseerde tuinbouwbedrijven', schrijven de onderzoekers. 'Wel is dit een lichte stijging ten opzichte van het aantal faillissementen tussen 2016 en 2020. Toen ging het jaarlijks om geen tot zes bedrijven.'

Verder is tussen medio 2021 en het eerste kwartaal van 2023 een toename zichtbaar in het aantal gestopte glastuinbouwondernemers. Wageningen Economic Research geeft aan dat tijdens de energiecrisis ongeveer honderd bedrijven zijn gestopt. In voorgaande jaren steeg het aantal bedrijven juist.

'Ongeveer de helft van de bedrijven is gestopt vanwege een slechte energiecontractpositie, de andere helft door een goede contractpositie. Deze laatste groep heeft het al ingekochte gas terugverkocht aan het energiebedrijf', aldus de onderzoekers.

Lagere productie

Ruim de helft (70 procent) van de tuinbouwbedrijven heeft aanpassingen in de productie en/of bedrijfsvoering moeten doorvoeren om kosten te besparen en bedrijfscontinuïteit op de langere termijn te behouden. Dit heeft geleid tot een lagere productie en gestegen prijzen voor glasgroente.

In het rapport staat dat de producentenprijs voor tomaten in het eerste kwartaal van 2022 zo'n 65 procent hoger lag dan een jaar eerder. Al met al heeft dit volgens de onderzoekers geleid tot een gemiddeld goed inkomen voor glasgroentetelers.

Voor de sierteeltsector pakken de gestegen energieprijzen negatiever uit, zo wordt benadrukt in het rapport. 'De hogere prijzen konden de gestegen kosten in de sierteeltsector niet compenseren. In het eerste kwartaal van dit jaar was de Agro Vertrouwensindex voor de sierteeltsector dan ook sterk negatief. Terwijl deze voor de glasgroenteelt na een initiële daling weer is gestegen.'

Meer investeringen

Verder concluderen de onderzoekers dat de energiecrisis ondernemers heeft gedwongen te investeren in verduurzaming. Gegevens van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland wijzen erop dat vooral veel is geïnvesteerd in ledverlichting en een tweede energiescherm. 'Niet verrassend is dus dat het totale verbruik van energie in de glastuinbouw in de onderzochte periode is gedaald. Vooral het gebruik van gas in ketels en de warmtekrachtkoppeling is afgenomen.'

De Wageningse onderzoekers adviseren het toekomstige kabinet tenslotte de sierteeltsector in de komende periode goed te monitoren. 'Verschillende indicatoren laten zien dat met name in deze sector de toekomst voor een deel van de bedrijven onzeker is', stellen ze. Verder wordt het kabinet geadviseerd in de gaten te houden of de orders voor de kassenbouw wel of niet teruggaan naar een normaal niveau.