'Het wenkend stikstofperspectief'

De onderhandelingen over het Landbouwakkoord gingen in de kern vooral over het aantal koeien dat we in ons land kunnen houden. Maar om de stikstofuitstoot te beperken om de natuur te ontzien, is het van belang stil te staan bij de bron van het probleem.

We hebben in ons land een miljoen hectare grasland. Dat ligt grotendeels op een bodemgesteldheid waar weinig ander voedsel kan groeien. Met zoveel grasland krijg je ook veel koeien. Niet verrassend dat we groot zijn in de productie van melk en vlees. Door onze koopmansgeest zijn we wat doorgeschoten in efficiëntie wat grondgebruik betreft. Met de import van goedkoop soja-eiwit konden we het vee goedkoop voeren. Dat we met al dat soja-eiwit ook een boel stikstof importeren, hebben we te lang laten gebeuren.

Daarnaast wordt het grasland bemest met kunstmest om meer eiwit in het gras te krijgen. Daarmee is ons gras bijzonder eiwitrijk en koeien gaan daar heel 'morsig' mee om. Een koe benut in haar spijsvertering maar 30 procent van het aanwezige eiwit voor productie en lichaamsonderhoud. De rest van het eiwit komt op de grond en in de lucht terecht als ammoniak en nitraat. De omvangrijke import van stikstof in de vorm van soja en kunstmest zijn zo de veroorzaker van de de stikstofcrisis. Met de export van vlees en zuivel gaat er niet half zoveel stikstof het land uit als we erin halen.

Zo komt het dat richtlijnen uit Brussel aansturen op verschraling van het weiland door minder stikstofbemesting. Zo krijg je minder eiwit in het gras. Men richt zich daarbij allereerst op dierlijke meststoffen, daar schuilt het kwaad immers in. Maar wereldwijd neemt de vraag naar dierlijk eiwit aanmerkelijk toe. Dat verandert niet als wij hier de deur dichtgooien. Dan zal dat eiwit elders worden voortgebracht. Het waterbedeffect.

Andere denkrichting

Er is ook een andere denkrichting. Je kunt je afvragen of je al dat eiwit dat de koe niet benut van tevoren uit het gras kunt halen, voordat de koe het opeet? Jazeker, dat kan!

Wanneer we het sap uit het gras persen voordat de koe het te vreten krijgt, komt een groot deel van de eiwitten die de koe nu niet benut niet meer in het spijsverteringsorgaan. Dan komt dit dus ook niet meer als ammoniak bij de uitscheiding tevoorschijn. En die eiwitten die we winnen blijken uitnemende grondstoffen te zijn voor varkensvoer, kippenvoer en levensmiddelen voor mensen. Grondstoffen die we nu halen uit continenten die ver weg liggen. We importeren eiwitten die gewoon in ons grasland voorhanden zijn, maar nu teloorgaan als milieuvervuilende stoffen die onze natuur bedreigen.

Koe bij de horens vatten

Wat let ons om het gekrakeel uit politiek Den Haag achter ons te laten en simpelweg de koe bij de horens te vatten. Het wordt tijd dat we 'tot onszelf komen' en ophouden met 'van verre' halen wat we hier in overvloed hebben en tot nog toe hebben veronachtzaamd.

Het is simpel. We moeten al dat graseiwit dat onze koeien nu vermorsen beter benutten. Dat kan. Met grasraffinage – het winnen van eiwit uit gras – en door onze koeien te voeren met eiwitverlaagd 'ontsloten' gras. Gun de melkboer een additioneel verdienmodel met productie van plantaardig eiwit voor menselijke consumptie en de kans om tot een 'afrekenbare stoffenbalans' te komen. In ons land of op Europees niveau.