Fieldlab in Lelystad test en ontwikkelt nieuwe landbouw

Het nieuwe 25 hectare grote Fieldlab in Lelystad voegt het deelonderzoek van de Proeftuin voor Agroecologie en Technologie samen in een praktijkbedrijf. 'Er valt veel meer onder. Het hele Wageningse onderzoek is de kraamkamer voor de Boerderij van de Toekomst', zegt onderzoeker Pieter de Wolf.

'Het onderzoek van Acrres aan hernieuwbare grondstoffen en energie brengt kennis in en het onderzoek aan groene gewasbescherming.'

Precisielandbouw

Onderzoekers en de overheid zochten een ontwikkelfaciliteit voor precisielandbouw om technieken uit het prototypestadium te halen. De medewerkers van het ministerie van LNV legden toen het verband met de proeftuin. Zo werd het Fieldlab daarnaast gestart als systeemonderzoeksplaats.

'We willen hier systemen gaandeweg optimaliseren. Zo komen we erachter hoe al die onderdelen van het systeem samen scoren op duurzaamheid', zegt De Wolf.

Praatobject

Naast het testen en ontwikkelen noemt de onderzoeker het een 'praatobject'. 'We willen in gesprek met de boeren in het veld in Lelystad. Er bestaat bijvoorbeeld scepsis over stroken van 3 meter breed onder telers. Die vinden het qua mechanisatie niet realistisch. Daarom hebben we ook een veel praktischer systeem met 22 meter brede stroken aangelegd', legt hij uit.

'Het Fieldlab is geen blauwdruk. De landbouw is veel diverser. Ieder bedrijf is anders. We willen er met de telers over praten. Het maakt ons niet uit hoe je doelen wilt halen. Weten telers het anders of beter te realiseren? Dat lijkt ons prima.'

Harde cijfers

Het Fieldlab geeft telers de keuze wat zij kansrijk vinden om in hun bedrijven in te passen. Adviseurs en akkerbouwers worden actief betrokken bij het project. De wens is ook om een netwerk van pionierende boeren te ontwikkelen rond de Boerderij van de Toekomst.

De Wolf is voorzichtig met het roepen van getallen over hoeveel biodiversiteit, middelenbesparing en mestreductie ze gaan halen of hoeveel geld er verdiend gaat worden met een geïntegreerd landbouwsysteem als op de Boerderij van de Toekomst.

Vergelijken

'We gaan het eerst eens goed monitoren op dit bedrijf en vergelijken met de andere, gangbare percelen in Lelystad als referentie. Wel zien we dat het op het Fieldlab stikt van de natuurlijke bestrijders en bestuivers, zoals je hoopt en verwacht in zo'n systeem.'

Onderzoek van Dirk Apeldoorn in strokenteelt toont aan dat kruipende en vliegende insecten beter overleven in die stroken. Dat onderzoek doet het Fieldlab niet over. Wel gaan ze kijken wat het resultaat is voor het systeem als geheel. 'Waarnemingen kunnen we wel doen aan de biodiversiteit. Binnen het uienonderzoek van Uireka volgen we bijvoorbeeld wat er met de tripspopulatie gebeurt in dat gewas.'

Biodiversiteit

Soms draait het om functionele biodiversiteit, zoals het gebruik van natuurlijke vijanden in de plaagbeheersing, soms om niet-functionele agrobiodiversiteit, zoals het verbeteren van de akkervogelstand. 'Dat is een ecologische functie die de maatschappij graag wil stimuleren.'

Uitgangspunt is dat het systeem op de Boerderij van de Toekomst maximaal 20 procent meerprijs in de teeltkosten mag hebben. Daar relativeert De Wolf graag wat aan: 'Of het werkelijk hogere kosten meebrengt, hangt af van waarmee je het vergelijkt', zegt hij.

Zware machines

'De grootste kostenpost zou arbeid zijn, maar hoe duur wordt het als we met het huidige systeem van zware machines door zouden gaan? Bodemverdichting kost al 10 tot 20 procent opbrengst in de praktijk. Stel dat de vaste rijpaden dat al terug kunnen verdienen, wat mogen de meerkosten dan zijn?'

De komende jaren komen steeds meer middelen te vervallen. 'Dan is er misschien al meer te bereiken met het strokensysteem, waarbinnen ziektes en plagen minder snel verspreiden en natuurlijke vijanden beter functioneren.' Niet alles zal op te lossen zijn met strokenteelt. Als voorbeeld noemt De Wolf de coloradokever die zich weinig lijkt aan te trekken van de perceelgrootte.

Risico's nemen

In het Fieldlab zullen de onderzoekers zeker niet alleen successen hebben. De Wolf zegt dat ze behoorlijke risico's nemen. 'Soms kan de conclusie zijn dat een techniek terug moet naar de tekentafel. Dat is misschien een teleurstelling voor een fabrikant, al kan het resulteren in een verbetering die de praktijk daardoor toch haalt.'

Soms gebruikt het Fieldlab kennis uit de biologische sector, maar het project richt zich op gangbare landbouw, perspectief voor een grote groep. Voor het behalen van de beste stikstofefficiëntie en het bewaken van resistenties in nieuwe rassen willen de onderzoekers minerale meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen achter de hand hebben.
'We willen niet te grote risico's qua opbrengst lopen. We verwachten wel dat het middelengebruik fors terug kan ten opzichte van de huidige praktijk.'