'Flexibiliteit is basis succes agrosector'

Historicus Marijn Molema van de Fryske Akademy graaft naar de wortels van de Friese kennisindustrie daarachter. Hij sprak daar over tijdens het Sieperda Symposium in Leeuwarden.

Marijn Molema wil als historicus 'een nieuwe geschiedenis schrijven over de Friese landbouw en de verwerkende industrie'. Hij duikt de komende jaren in de ontwikkeling van de kansrijke agribusiness en neemt daarbij de zuivel en pootaardappelen als belangrijke ketens. 'Het zijn vooral de diverse samenwerkingen met andere sectoren.'

Hij gaat als projectleider aan de slag met als doel om in 2020 de geschiedenis van het Friese agro- en foodcluster 1870-2010 te publiceren. 'Deze sector interesseert mij enorm. Vanwege de ontwikkelingen die laten zien dat de boer altijd kans ziet om te zorgen voor voor ontwikkeling met de kennis die hij heeft opgedaan en met een soort oplossingsgerichtheid.'

Dat staat volgens Molema haaks op het idee over de kennisindustrie in het noorden. 'Ik vind het oneerlijk hoe er in Nederland wordt omgesprongen met de noordelijke provincies. Ze halen de rijkdommen als gas en zout uit het noorden weg om ons er vervolgens in te laten zakken. En bouwen met de opbrengst de Randstedelijke infrastructuur verder uit.'

Successen

Molema heeft zich tot dusver vooral gericht op de geschiedenis van de negentiende en twintigste eeuw. Maar hij wil een actueler inzicht in de noordelijke landbouw verschaffen. 'Ook gericht op het vergroten van het zelfbewustzijn. Uit bescheidenheid worden de agrarische successen amper in beeld gebracht. En dat is toch nodig om bijvoorbeeld ook de jongeren te blijven binden aan de noordelijke economie.'

De onderzoeker publiceerde al eerder over de naoorlogse ontwikkeling van de landbouw door de mechanisatie. Paardenkracht werd vervangen door trekkers. 'Dat ging zeker niet zonder slag of stoot, maar luidde wel een nieuwe periode in voor de boeren.'

In de publicatie, die gepland staat voor 2020, staan de transformatie van handmatige naar fabrieksmatige zuivelproductie, innovaties in de melkveehouderij en de doorontwikkeling en vermarkting van de pootaardappelen centraal. 'Met dit thema hopen wij op een groot nieuw verhaal', meldt Molema. En daarmee geeft hij invulling aan het advies van de Koninklijke Academie van Wetenschappen.

Economisch gezien is de groei heel basaal te danken aan meer koeien, meer gras en meer fabrieken. 'Dat is te kort door de bocht, want ook de kwaliteit van de koeien, het gras en de fabrieken steeg. Dankzij de groei van de kennis erover. Kennis heeft vooral geleid tot groei van de zuivelindustrie en ook de pootaardappelsector. Friesland blijkt een belangrijke bodem daarvoor.'

Voor de onderzoeker is dat niet afdoende. Verder gravend en onderbouwend komt hij tot de conclusie dat het succes ook te maken heeft met een hechte samenwerking tussen bedrijven, belangenbehartigers, kennisinstellingen en overheid.

Organisatiekracht

Nog een stap verder wroeten levert volgens Molema inzicht op over de status van organisatiekracht. 'Er is een sector, er zijn boeren, en voor kwalitatief betere producten en meer te produceren scholen zij samen. Die organisatiekracht is opvallend en brengt structuur die tot het uiteindelijke succes leidt.'

Molema ziet dat in het historische perspectief van de mogelijkheden die zich gedurende 150 jaar voordeden. Daarnaast kijkt hij in zijn visie op de ontwikkeling ook naar de gevolgen van bijvoorbeeld de bedrijfsvoorlichting, ook vanuit standsorganisaties als LTO. 'En toch lopen we anno 2016 tegen het feit aan van overproductie. Er is dus een limiet. Ook daar moeten we weer mee om leren gaan.'

Centraal staat daarbij de ontwikkeling van de sector tegen het licht van de ontwikkeling van de kennis. Nederland staat internationaal bekend als een land met veel kennis van zaken over de landbouw. Het is volgens Molema niet vreemd dat Dairy Campus in Leeuwarden is neergestreken.