'Sleutel wereldvoedselprobleem ligt in nauwere samenwerking'

Verburg blijft nog directer aan de VN verbonden als assistent secretaris-generaal en coördinator van de SUN, een beweging die zich inzet om de wereld beter te voeden. Het betekent wel dat ze haar kantoor in een fraaie, historische Romeinse wijk moet verlaten.

Hoewel Verburg zich straks niet alleen op kennis en kunde uit eigen land kan baseren, blijft de inbreng van Nederlandse bedrijven, kennisinstituten en maatschappelijke organisaties van onschatbare waarde.

'Er zijn weinig plekken in de wereld waar zo goed wordt samengewerkt. Daarin ligt de sleutel om het voedselvraagstuk op te lossen.'

Welke rol heeft u in Rome kunnen spelen?

'Het gaat niet zo zeer om mijn persoonlijke inbreng, maar om die van Nederland. Wij hebben veel te bieden. Wageningen heeft hier een enorm positieve weerklank. Of het nu gaat om irrigatie, organisatie van de keten of nieuwe innovaties in de precisielandbouw. Daarmee levert de universiteit maar ook de rest van de Nederlandse land- en tuinbouw een wezenlijke bijdrage.

'Ons land is wereldberoemd. Ze vinden het bijna onvoorstelbaar wat wij op zo'n kleine oppervlakte klaarspelen. Ik leg dan meestal uit dat dit te danken is aan ons ondernemerschap, de bereidheid om samen te werken en aan onze drang om vooruit te denken, op een zakelijke manier.'

Wat heeft u bereikt in de afgelopen periode?

'Het is vooral een kwestie van verbindingen leggen. Dat zit in het Nederlandse DNA. Daarom hebben we ook zo'n belangrijke stem in dit geheel. Nationale overheden hebben de regie, maar kunnen zelf niet alles uitvoeren. Door elkaar te vertrouwen en samen te werken, krijgen partners veel meer voor elkaar.'

Welke rol ziet u voor het bedrijfsleven in de oplossing van het voedselvraagstuk?

'Een hele grote. Ondernemingen kunnen veel meer doen. Het initiatief ligt bij de Verenigde Naties. Als de FAO na een overstroming of aardbeving snel goed uitgangsmateriaal binnenkrijgt, kan binnen een half jaar na de ramp al voor het eerst worden geoogst. Het is reden voor mensen om zich weer in een gebied te vestigen en het leven op te pakken.

'Nu moeten bedrijven inschrijven op een tender, waarmee veel tijd verloren gaat. Dat kan sneller en effectiever. Dat zeggen ondernemers zelf ook. Waarom wordt vaak om geld gevraagd en niet om logistieke kennis, praktijkervaring of uitgangsmateriaal? Die deur staat nu op een kier.'

Zijn er voldoende vorderingen gemaakt?

'Het gaat me te langzaam. Echt doorpakken lukt in dit soort complexe processen niet. Wel denk ik dat het de goede kant op gaat. Daarbij moeten we waken niet te ver voor de troepen uit te lopen. Het peloton moet het tempo kunnen volgen. Maar ik wil wel de grens van die maximale snelheid opzoeken.'

En toen kwam de SUN…

'Er stond een vacature in The Economist. Het is voor het eerst sinds 1982 dat ik een sollicitatiebrief heb geschreven. Wel was ik al enkele keren op die vacature getipt. Dat geeft vertrouwen.'

Waarom sprak de functie u aan?

'Het past in de lijn van mijn vorige werk. Ik kan mijn ervaring in de politiek aanspreken, net als het netwerk dat ik hier in Rome verder heb uitgebreid.

'Ik ben gewend om op verschillende niveaus met mensen om te gaan. Ik weet hoe het is om met een groep boeren op een strobaal te zitten, kan zelf koeien melken als het moet, maar heb ook de sociale vaardigheden om met hoogwaardigheidsbekleders te onderhandelen.

'Ook ben ik sterk analytisch en heb het strategisch vermogen ontwikkeld om inhoudelijk te discussiëren met partijen die processen dreigen te vertragen.'

Wat wilt u bij SUN bereiken?

'Ik ben ervan overtuigd dat we het wereldprobleem van onder- en overvoeding (obesitas) kunnen oplossen. Het is niet nodig dat kinderen starten met een groeiachterstand.

'Het begint al bij de voeding van zwangere vrouwen. Er is voldoende ruimte en er zijn voldoende grondstoffen om dat voor elkaar te krijgen. Er gaat nu nog onnodig veel voedsel verloren door gebrek aan afstemming in de keten, zoals het ontbreken van opslag of goede logistiek.

'We moeten niet alleen boeren helpen om beter en meer te produceren, maar vooral ook zorgen dat de producten op tijd op de goede plaats terechtkomen. Daarvoor moeten we voedselketens organiseren. Dat is voortdurend manoeuvreren, eventueel nieuwe partijen inschakelen en desnoods andere wetten formuleren.

'Uiteindelijk ligt het initiatief bij de nationale regeringen. SUN zorgt ervoor dat per land de juiste partners, kennis en ervaring wordt bijeengebracht om honger naar de geschiedenisboeken te verwijzen.'

Ook dat lijkt een kwestie van de lange adem.

'Klopt. Maar ik geloof heilig in die aanpak. Het mandaat van de Verenigde Naties moet onweersproken zijn. Daar wordt de lijn uitgezet. De regering van een land neemt de verantwoordelijkheid; bedrijven, kennisinstituten en andere organisaties kunnen daarbij partners zijn. Als die tenminste hun maatschappelijke verantwoordelijkheid willen oppakken.

'Die kentering is ingezet. Steeds meer bedrijven stellen winstmaximalisatie niet meer als ultiem doel. Ze zien het ook als hun taak om de wereld tot een betere plek te maken. Dat spreekt me zeer aan. Zakelijk leiderschap moet verder gaan dan de aandeelhouders tevreden houden. Men kijkt steeds meer ook daarbuiten, naar de samenleving en het klimaat. Op die instelling kunnen we verder bouwen.'

Geweldige functie

Verburg heeft het ministerschap als een geweldige functie ervaren. 'Al was het werk nooit klaar. Na een lange en volle werkweek reed ik elk weekend nog met twee dikke tassen vol stukken naar huis. Het adrenalinegehalte lag trouwens ook twee niveaus hoger. De impact van besluiten is groot en er is altijd de spanning: hoe reageert de sector, de Tweede Kamer en de media.'

Verburg betreurt dat het kabinet geen landbouwminister meer herbergt. 'In het buitenland snappen ze dat niet, mede ook vanwege onze prominente rol. Het belang van produceren, het vakmanschap van ondernemers en de organisatie in de hele keten zijn cruciaal voor ons land en de rest van de wereld.'

Nederlandse ministers zijn loeidruk, weet Verburg. 'Nu misschien nog wel meer dan in mijn tijd. Enkele extra bewindslieden en een betere taakverdeling betalen zichzelf uit in internationale invloed. Met landbouw, natuur en voedselkwaliteit ligt er een superportefeuille.'