‘Groot melkveebedrijf is niet eng’

Onder de excursienaam ‘megastal’ lopen in de zomer wekelijks groepen van tientallen campinggasten een halve kilometer langs het 40 hectare zwaar agrarisch natuurbeheerland van Den Hartog naar het erf van het bedrijf. De ondernemer waakt ervoor om vooral veel vanuit het standpunt van de melkveehouder te praten.
‘Tijdens de kaasproeverij en rondleiding vertel ik dat boeren de ‘rommel’ uit de humane voedingsindustrie opruimen, zoals sojaschillen en bierbostel. Als dat niet zou gebeuren, zou algauw een 27ste Maasvlakte nodig zijn om de reststromen te storten. Door de restvoedingsstromen te benutten, kunnen we de CO2-print laag houden.’
Even is het stil. ‘Natuurlijk chargeer ik. Maar als je op hun stoel gaat zitten, raak je hun pijn. Mensen in het Westen zijn erg tegen een nieuwe Maasvlakte. Je moet hun taal praten. Geen vaktermen en cijfers, maar een spiegel voorhouden. Dan valt het kwartje. Dan zien ze dat een groot melkveebedrijf niet eng is. Ze gaan je als professioneel bedrijf zien. Mensen zijn verbaasd dat er iedere veertien dagen een ‘voedingsspecialist’ komt om de rantsoenen te optimaliseren.’
Sinds kort heeft de melkveehouder ook arrangementen voor boeren uit de omgeving die hij uitleg geeft over zijn bedrijf. Ook ontvangt hij AOC-studenten die als lesprogramma een bedrijfsscan maken.
Dat hij uit een stedelijke omgeving komt, draagt er zeker aan bij dat hij makkelijk communiceert met de campinggasten, stelt Den Hartog. ‘Dan kijk je anders naar de burgerbevolking dan de gemiddelde boer in Noordoost-Friesland.’
Den Hartog kwam in 1999 vanuit het Gelderse Elst samen met zijn ouders naar het Friese Kollum. Door de aanleg van de Betuwespoorlijn raakte het bedrijf te versnipperd. ‘We kwamen hier en waren meteen verliefd op het gebied, een soort oergevoel voor de boerderij en het landschap. Waar bekenden naar andere plaatsen verhuisden, vonden wij het hier in Noordoost-Friesland veel knusser en leefbaarder.’
Naast beperkingen als archeologische vindplaats, het rijksmonument waarvan een gedeelte alleen het karkas met damwand was overgebleven, en ruilverkaveling was er nog een minpunt. Waar het gezin in de Betuwe 34 hectare had, zat bij dit bedrijf 83 hectare land. ‘Het was groter dan wij zochten.’
Maar de droom om in Kollum te boeren bleef. De boerderij werd opgeknapt, de percelen grond werden verbeterd. ‘Wij zijn verhuisd. Maar pas twee jaar later werd de boerderij in het midden stukje bij beetje verkocht.’
De melkveehouders maakten in 2001 plannen om naar 140 koeien te gaan. ‘Daarmee zing ik mijn tijd wel uit, dacht ik.’ Het liep toch anders dan gedacht. Door een hielontsteking raakte Den Hartog een half jaar uit de running. ‘Het enige wat ik nog kon doen, was zitten op een stoel en nadenken. Hoe kan ik ervoor zorgen dat ik misbaar ben voor mijn bedrijf: mensen die mijn taken ook uit kunnen voeren. Voor mijn gevoel was dat opschalen.’
De ondernemer sloeg aan het ontwerpen. ‘De bank wilde echter maar krediet geven voor een halve stal. Met de aannemer kwam ik overeen dat we voor een hele stal gingen en dat ik de som en de rente binnen twee jaar terug zou betalen. Mijn instelling was: wees transparant en leg je problemen op tafel. Je lijdt geen gezichtsverlies. Dat werkte.’

Tegenvaller

Al snel was er weer een tegenvaller. Op dag één van de bouw van de nieuwe ligboxenstal kreeg Den Hartog ontstoken vingers en polsen. De diagnose was reuma. Hij werd blijvend gedeeltelijk arbeidsongeschikt verklaard. ‘Ik kon nog geen pak yoghurt uit de koelkast halen. Met ducttape langs een stok gaf ik aan waar de boxpalen moesten komen.’
Tijdens de bouw heeft de ondernemer één keer gedacht: ‘Ik kap ermee’, geeft hij toe. ‘Maar ik moest ook mijn zegeningen tellen: ik wilde niet oud worden in een huis waar ik de stoeptegels van de straat kon gaan tellen. Ik wilde regie over het leven en doel in het leven houden.’
De ligboxenstal voor 400 koeien kwam en vijf jaar later kwam er een melkstal met een 40-stands binnenmelker, een luxe kantine en een ruim kantoor.
‘Onder andere door mijn ziekte ben ik uit mijn comfortzone gekomen. Creativiteit is de drijfveer geweest van alles. Ik heb mijn doelstelling dat ik misbaar kan zijn op het bedrijf gehaald. Dat heeft heel wat bloed, zweet en tranen gekost. Maar het is achteraf heel inspirerend geweest om van de werkvloer af te komen. Ik wil op deze manier graag de melkveehouderij van Noordoost-Friesland in de etalage zetten. Het is een sector die ertoe doet.’