Bio-KI wil via consument geld voor stier

Arno de SnooIn de biologische tuinbouw en akkerbouw is het inmiddels de normaalste zaak van de wereld om biologisch zaai- en pootgoed te gebruiken. Maar in de veehouderij loopt het gebruik van sperma van biologische stieren achter.
Wytze Nauta werkte jarenlang voor het Louis Bolk Instituut en is deskundige op het gebied van veefokkerij en genetica. Na zijn promotie aan Wageningen UR op het onderwerp biologische melkveefokkerij, ruim vijf jaar jaren geleden, startte hij met enkele biologische veehouders Bio-KI.
In 2012 richtte hij, samen met enkele biologische veehouders, de Stichting Biologische Veeverbetering op, met als doel meer biologische fokkerij van de grond te krijgen. Nauta wilde daarmee de laatste schakel in de biologische keten sluiten.
De biologische fokkerij heeft eerbied voor het dierenwelzijn en de integriteit van dieren, legt Nauta uit. ‘Het is gericht op het selecteren van dieren die passen bij het biologische milieu. En wij gebruiken geen technieken als hormoonstimulatie en embryotransplantatie. Die zijn in de biologische landbouw verboden. Dus zou de fokkerij daar ook vrij van moeten zijn.’
De stichting selecteert en koopt jonge stieren uit goede koefamilies waarvan de moeders zich hebben bewezen in het biologische productiesysteem. ‘De moeders moeten zes of zeven lactaties ver zijn’, licht Nauta toe. ‘Met een hoge levensproductie en gehaltes van minimaal 4,50 procent vet en 3,50 procent eiwit.’
Bio-KI zoekt koeien die uitstijgen boven de koppel, gemakkelijk afkalven en melk kunnen geven op een rantsoen met veel ruwvoer. ‘Dieren die tegen een stootje kunnen en door de lactaties gaan zonder dat er antibiotica nodig is.’
De stichting heeft nu negen stieren op de lijst staan en 6.000 dosis verkocht. Op zich is dit een unicum wereldwijd, want er bestaat nog nergens biologische KI.
Bijna alle rassen zijn vertegenwoordigd: Holstein, Fries Hollands, Fleckvieh, Brown Swiss, Blaarkop, MRIJ en binnenkort ook Montbéliarde. ‘Veel biologische melkveehouders kruisen in met andere rassen’, legt Nauta uit. ‘Die mogelijkheid willen we ook binnen onze KI bieden.’

Laag aandeel

In Nederland zijn zo’n 320 biologische melkveehouders, maar daarvan kopen er maar 40 à 50 boeren met regelmaat sperma van Bio-KI.
Nauta kan het lage aantal deels wel verklaren. ‘Boeren zijn gewend aan de ruime keuze die er is in gangbare stieren’, zegt hij, ‘En ze staren zich blind op de fokwaarden en betrouwbaarheid. In eerder onderzoek heb ik laten zien dat die betrouwbaarheid voor de biologische houderij niet klopt.’ (zie kader)
Nauta vindt ook de houding van de biologische leiders te weinig vooruitstrevend. ‘Waar is de drive voor vooruitgang gebleven? Waarom niet sectorbreed deze laatste schakel in de biologische kringloop proberen te sluiten? Er is geen probleem, zeggen ze, maar dat is een kwestie van tijd. De bio-regelgeving wordt strenger en de consument verwacht van ons dat alle schakels in de biologische sector biologisch en diervriendelijk zijn.’
Aan de prijs kan het niet liggen. Een rietje van Bio-KI kost 9 euro en is daarmee vele malen goedkoper dan een rietje uit de gangbare fokkerij. De stichting werkt samen met KI de Toekomst. Zij winnen het sperma van de stieren onder EU-regelgeving en distribueren het.

Soberder rantsoen

Jolanda en Sybrand Bouma, biologische melkveehouders in Grou, gebruiken sinds vier jaar alleen stieren van Bio-KI. ‘Het is belangrijk dat we stieren tot onze beschikking hebben die geschikt zijn voor het biologische systeem’, zegt Bouma. ‘We gebruiken biologisch krachtvoer waarin vaak minder eiwit zit, dus een soberder rantsoen. Het gebruik van stieren van moeders die op een biologisch bedrijf goed presteren past dan beter dan gangbare stieren.’
Theunis Jacob Slob, voorzitter van De Natuurweide, Vereniging van Biologisch Melkveehouders, vindt ook dat de schakels in de biologische keten gesloten moeten worden. ‘Het sluiten van de biologische keten doen we op alle gebieden van de biologische land- en tuinbouw, dus ook in de fokkerij.’
‘Als alle bio-melkveehouders regelmatig 20 tot 30 procent bio-sperma zouden bestellen, kunnen er jaarlijks tien nieuwe stieren worden ingezet’, rekent Nauta voor. ‘Dan gaat er een echt fokprogramma lopen. Nu zijn dat twee of drie stieren per jaar.’
Om de KI verder te doen groeien is geld nodig. Geld om meer stieren in te zetten en zo een breder aanbod te bieden. Om de Bio-KI een duw in de goede richting te geven is de stichting een crowdfundingcampagne begonnen. Bio-KI gaat nu ook naar de consument om geld. Via crowdfunding wil ze 18.000 euro op halen zodat er nog eens vijf nieuwe stieren kunnen worden ingezet .
‘Met de consument willen we nu de volgende stap zetten’, zegt Nauta ’Als de actie een succes is, geven consumenten daarmee aan dat zij fokkerij willen waarin de biologische waarden voorop staan.’