Alert op vervuiling industriegroenten

Haijo Dodde‘Nooit accepteren’, luidt het duidelijke oordeel van Ad Lievense van groenteverwerker Laarakker. De inkoper wordt geconfronteerd met de vraag van een biologische conserventeler die meldt dat hij varkensmest heeft ontvangen met plastic en zelfs restanten van inseminatierietjes.
‘Dat is heel slordig’, vindt Lievense. ‘Zo’n partij moet je altijd laten terughalen. Hetzelfde geldt bijvoorbeeld ook voor ladingen compost die niet aan de normen voldoen.’
Laarakker stuurde aan het begin van de zomer een nieuwsbrief naar de contracttelers van biologische spinazie om alert te zijn op de voedselveiligheid. ‘Een afnemer vroeg ons dit extra onder de aandacht te brengen. De boodschap geldt overigens evenzogoed voor gangbare telers en ook voor andere industriegroenten.’
Op jaarbasis contracteert Laarakker 5.000 tot 6.000 hectare voor de verwerking van jaarlijks zo’n 125.000 ton groenten. Ongeveer 10 procent daarvan is biologische teelt. Afnemers van de groenteverwerker in het Limburgse Well zijn conserven- en diepvriesfabrikanten in heel West-Europa.

Stukje plastic

De reden dat de afnemer hamert op voedselveiligheid is volgens Lievense een incident van enige tijd geleden waarbij in diepvriesspinazie een stukje geel plastic is gevonden. ‘Het bleek te gaan om een markeeretiketje dat in een perceel stond en is meegegaan met de oogst.’
De gevolgen waren ingrijpend, meldt de inkoper. ‘De hele partij spinazie is uiteindelijk geblokkeerd, uit het schap genomen en vernietigd. De leverancier werd geconfronteerd met hoge kosten van de terugroepactie. Ook dreigde de supermarktketen met een claim voor opgelopen imagoschade. Een deel van de kosten zullen verhaald zijn op de teler.’
Over de aansprakelijkheid van telers bij dergelijke incidenten vertelt Lievense dat Laarakker net als veel andere contractnemers werkt met de algemene voorwaarden voor de levering van industriegroenten. Deze zijn in 2009 opgesteld door LTO Nederland en door VIGEF als brancheorganisatie voor de groenteverwerkers.
In die voorwaarden staat dat de aansprakelijkheid van de teler als verkoper van de groenten beperkt blijft tot de waarde van het te leveren gewas als geen sprake is van opzet of grove nalatigheid. In de praktijk komt de financiële schade veelal neer op geen inkomsten voor het betreffende gewas en vergoeding van de kosten voor de oogstwerkzaamheden, het transport en de verwerking.
‘Tijdens de teelt en bij de inname en verwerking van de groenten doen wij er alles aan om de vreemde bestanddelen in partijen te detec-teren. Verder zorgt ons trackingsys-teem ervoor dat we van elke partij de herkomst weten. Mocht iets misgaan, dan gaan wij uit van een verborgen gebrek. Wij adviseren telers om voor dergelijke gevallen een rechtsbijstandverzekering af te sluiten’, verklaart Lievense.

Contract

Er zijn goede afspraken gemaakt met de verwerkers over de aansprakelijkheid van de telers van indus-triegroenten, zegt Jan Roefs, voorzitter van de LTO-vakgroep Vollegrondsgroenten. ‘Als telers een contract teke-nen op basis van de algemene leveringsvoorwaarden en met eventueel aanvullende eisen van de afnemers, dan weten ze waar ze aan toe zijn.’
Het is volgens Roefs wel de vraag of de risico’s die de groentetelers lopen in verhouding staan tot hun verdiensten. ‘Het saldo is marginaal en dan is de risicoverdeling wellicht niet helemaal evenredig. Zelf weeg ik steeds af hoe de teeltrisico’s en kosten zich verhouden tot de verwachte opbrengsten en tot andere gewassen.’
Ook Peter Rijnhout van VIGEF verwijst als vertegenwoordiger van de groenteverwerkers wat betreft de aansprakelijkheid van de telers naar de leveringsvoorwaarden voor indus-triegroenten. Hij erkent dat de eisen van de retail op het gebied van voedselveiligheid steeds strenger worden, maar heeft geen aanwijzingen dat het aantal terugroepacties schrikbarend toeneemt.
‘De retail vraagt wel meer garanties voor de voedselveiligheid, dat is duidelijk. Als sector hebben we juist daarvoor het VVAK (Voedsel- en voederveiligheid akkerbouw)-certificaat in het leven geroepen om de voedselveiligheid van onze producten in de teelt en in de verwerking te waarborgen’, zegt Rijnhout.

Goede basis

Beleidsmedewerker Teun de Waard van LTO was betrokken bij het opstellen van de leveringsvoorwaarden voor industriegroenten. Hij benadrukt dat telers ondanks de afspraken over de levering in belangrijke mate zelf verantwoordelijk blijven voor hun geteelde product.
‘Als je kijkt naar het voorbeeld van de vervuilde mest, is het duidelijk dat een teler zo’n partij alleen maar kan weigeren. Ook moet hij zijn leverancier daarop aanspreken.’
De Waard adviseert telers om bij het tekenen van een teeltcontract zo dicht mogelijk in de buurt te blijven van de algemene leveringsvoorwaarden voor industriegroenten. ‘Dat zijn evenwichtige afspraken die gemaakt zijn met instemming van alle partijen. Het is niet verstandig om daar te veel van af te wijken.’