‘PRRS gebiedsgewijs aanpakken’

Berrie Klein SworminkEen lastig te beteugelen ziekteverwekker in de varkenshouderij is het PRRS-virus. Sinds de jaren negentig van de vorige eeuw zorgt het virus voor schade in de Nederlandse varkenshouderij.
PRRS, ook wel abortus blauw genoemd, veroorzaakt vruchtbaarheidsstoornissen bij zeugen en luchtwegproblemen bij jonge varkens. Schade door PRRS ontstaat vooral in samenhang met andere ziekteverwekkers als streptokokken, Mycoplasma en Circo.
Er zijn wel vaccins tegen PRRS, maar die bieden geen volledige bescherming. Geen van de huidige vaccins kan voorkomen dat dieren geïnfecteerd raken, dat ongeboren biggen in de baarmoeder geïnfecteerd raken of dat de virusuitscheiding door besmette dieren volledig stopt.
Dat PRRS inmiddels op vrijwel alle varkensbedrijven aanwezig is, komt onder meer doordat het virus zich makkelijk door de lucht van het ene naar het andere bedrijf verplaatst. Het virus kleeft aan kleine deeltjes in de lucht en kan zo afstanden van 10 kilometer overbruggen.
Vorig najaar introduceerde De Oosthof Noaberbig als wapen in de strijd tegen PRRS. De Oosthof is een samenwerkingsverband van verschillende dierenartsenpraktijken met varkensdierenartsen in Oost-Nederland. ‘We hoorden op internationale congressen goede verhalen over Area Regional Control ofwel ARC’, vertelt Arjan Schuttert, varkensdierenarts bij De Oosthof.

Dweilen

ARC is ontwikkeld in de Verenigde Staten. Het is een programma om PRRS in een hele regio te bestrijden. ‘De meeste varkenshouders hebben voor hun eigen bedrijf wel een plan om PRRS aan te pakken. Maar als je aan de voorkant je best doet om de infectiedruk te verminderen, terwijl je het virus aan de achterkant weer binnenhaalt, is het dweilen met de kraan open’, aldus Schuttert.
‘Door als varkenshouders in een regio samen te werken bij de PRRS-bestrijding, kun je de kans op succes flink vergroten. In ons werkgebied zien we dat de activiteit van het virus verschilt. In sommige maanden zien we bijvoorbeeld veel uitbraken bij varkensbedrijven rond Beltrum, terwijl het in de regio rond Bentelo op dat moment nog rustig is.’
Volgens Schuttert is het een utopie om te denken dat de Nederlandse varkenshouderij op korte termijn vrij kan worden van PRRS. ‘Maar er zijn wel mogelijkheden, onder meer via een gezamenlijke bestrijding, om de ziekte meer beheersbaar te maken.’
De Oosthof vertaalde ARC naar Nederlandse omstandigheden en noemt zijn programma Noaberbig. ‘Noabers zijn buren die elkaar bijstaan met raad en daad. Noaberschap zetten we nu in om PRRS aan te pakken’, verklaart Rian van der Heijden de gekozen naam. Zij is manager bij De Oosthof.
Inmiddels hebben tientallen varkenshouders zich gemeld voor deelname aan Noaberbig. Dat zijn niet alleen klanten van De Oosthof. Een voorwaarde om mee te kunnen doen, is het drie keer per jaar laten uitvoeren van bloedonderzoek om de PRRS-status van het bedrijf in beeld te brengen. ‘Ook moet je bereid zijn om die informatie te delen met je collega’s.’

Blootgeven

Het uitwisselen van informatie tussen varkenshouders is begonnen tijdens twee avonden die De Oosthof in zijn werkgebied hield voor varkenshouders die meedoen aan Noaberbig. ‘Dat was best spannend voor de deelnemende varkenshouders omdat ze een stukje van zichzelf moesten blootgeven’, aldus Van der Heijden.
De aanpak van De Oosthof vertoont enkele overeenkomsten met een praktijkproef die al enkele jaren in Noord-Nederland loopt om het PRRS-virus aan te pakken. Het doel van die praktijkproef is om handvatten te vinden voor het verbeteren van de gezondheidsstatus van de varkenshouderij.
Schuttert: ‘Bij de proef in Friesland zijn ze nog vooral bezig met monitoring en het onderzoeken van de gedragingen van het PRRS-virus. Dat doen wij ook, maar we proberen dat meteen te combineren met managementmaatregelen om het virus terug te dringen.’
De Noaberbig-varkenshouders gaan aan de slag met het verbeteren van de in- en externe bedrijfshygiëne, het scheiden van diergroepen en andere managementmaatregelen. Ze gaan werken volgens hygiëneprotocollen voor erf- en stalbetreders en de aan- en afvoer van dieren, en ook voor de afvoer van kadavers.
Volgens Schuttert en Van der Heijden denken varkenshouders bij PRRS-bestrijding vaak aan technische maatregelen zoals de installatie van luchtfilters en het ‘uitkoken’ van vrachtwagens. ‘Wat wij doen, gaat meer over de menselijke aanpak. Die moet eerst in orde zijn. Het plaatsen van luchtfilters heeft geen zin als je met management steken laat vallen.’
Of de aanpak van De Oosthof wat uithaalt, is nu nog niet te zeggen, stelt Van der Heijden. ‘We hopen dat de uitslagen van de bloedonderzoeken binnen enkele jaren laten zien dat een regionale aanpak bijdraagt aan het verlagen van de PRRS-infectiedruk.’