‘Het is allang niet meer het gesprek van de dag’

De winkeleigenaar kent ook een dorpsgenoot die blijvend ziek is geworden. ‘Peter van Sambeek, van de Heuvelstraat. Een geschikte kerel.’
Tien minuten later sta ik bij deze man op de stoep. Er klinkt een luid geblaf. Dan komt er een sterk gebouwde man met een guitig gezicht en groenbruine pretoogjes aanlopen. ‘Ik wil je best mijn verhaal vertellen. Kom maar verder, de hond doet niets’, zegt Peter van Sambeek (58) met een glimlach.
Het is een stoere vent die graag sleutelt aan zijn oldtimer en bobber. Acht jaar lang had Van Sambeek een eigen bedrijf in houten vloeren. ‘Ook al was het keihard werken, ik had een mooi beroep. Ik kon ervan genieten om een klant tevreden achter te laten. In mijn vrije tijd was ik voorzitter van de carnavalsvereniging van Herpen. Ik hield van feestjes.’
In de kracht van zijn leven, in januari 2008, raakte Van Sambeek besmet met Q-koorts. Het veranderde zijn leven voorgoed. Hij is er de man niet naar om een zielig verhaal af te steken. ‘Ik ben beslist niet kleinzerig aangelegd, maar je kunt mijn toestand nu vergelijken met iemand die aan het einde van de vierdaagse de finish over strompelt. Ik ben constant moe en slaap elke middag. Anders houd ik het niet vol.’ Terwijl hij het zegt, verliezen zijn ogen alle glans.
‘Ik ben vergeetachtig en heb constant beurse voeten. Het voelt aan alsof er steentjes in mijn schoenen zitten. Zodra ik te veel wandel, lijkt het alsof ik op glasscherven loop.’
Op het geitenbedrijf van Arjan van de Ven van de Wooijstraat brak in 2007 Q-koorts uit. Doordat de bacterie zich in de lucht verspreidde, raakte een derde van de mensen in Herpen besmet. Acht jaar na dato heeft de geitenhouder er nog steeds moeite mee zoals hij en andere geitenhouders door de media zijn neergezet.

Verkeerd ingelicht

‘Ze doen alsof de boeren het probleem hebben veroorzaakt. De buitenwereld wordt op die manier compleet verkeerd ingelicht’, zegt Van de Ven kalm. ‘Het contact met de burgers en dorpsraadsleden in Herpen is overigens goed.’ Meer wil hij er niet over zeggen. Hij heeft zich neergelegd bij de situatie en richt zijn vizier op de toekomst.
Dorpsbewoonster Dinette Geurts vindt het ook onterecht dat geitenboeren worden gezien als boosdoener. Volgens haar heeft vooral de overheid een flinke misser gemaakt. ‘Die had veel eerder moeten ingrijpen. Ze had de situatie serieuzer moeten nemen.’ Zelf liep Geurts door Q-koorts longontsteking op. Ze had dagenlang hoge koorts, maar knapte na een antibioticakuur volledig op.
Dat was niet het geval bij Van Sambeek. Zijn klachten bleven. Hij moest zijn bedrijf in parketvloeren beëindigen en raakte arbeidsongeschikt.
De voormalig ondernemer kan het moeilijk verkroppen dat de overheid wel de geitenhouders schadeloos stelde, maar de Q-koortspatiënten niet tegemoetkwam. ‘Begrijp me niet verkeerd, ik gun de boeren van harte dat ze hun bedrijf konden hervatten. Want ze hebben de Q-koorts niet moedwillig verspreid. Alleen klopt de situatie niet. Zij konden verder, maar ik moest mijn bedrijf beëindigen.’
Volgens Van Sambeek zou het eerlijk zijn als de geitenhouders, via hun aansprakelijkheidsverzekering, samen met de overheid voor een schadeloosstelling zouden zorgen.
De geitensector doet er alles aan om herhaling van de Q-koortsuitbraken te voorkomen en burgers gerust te stellen. Het vaccineren van de complete geitenstapel in Nederland is daarvan het belangrijkste voorbeeld. ‘Vanaf 2010 zijn geitenhouders verplicht om hun geiten jaarlijks te enten. En via de tankmelk wordt gecontroleerd of een bedrijf Q-koorts heeft’, zegt voorzitter Jeannette van de Ven van LTO-vakgroep Melkgeitenhouderij.
In 2008 waren er al veel Brabantse geitenhouders die hun dieren vrijwillig vaccineerden. ‘Ze stelden zich proactief op. Geitenhouders willen niet dat burgers ziek zouden worden van hun dieren’, aldus Van de Ven.
Inmiddels gelden er ook duidelijke hygiëneprotocollen voor geitenbedrijven. Op de acht bedrijven die nog niet vrij zijn van Q-koorts, heersen strengere eisen. Er mogen bijvoorbeeld geen bezoekers in de stal worden ontvangen.
Ook is LTO, namens de geitenhouderij, nauw betrokken bij onderzoeken en projecten in de humane gezondheidszorg. ‘Het is belangrijk dat we onderling goed samenwerken en informatie uitwisselen. We kunnen elkaar verder helpen. Zo hebben we bijvoorbeeld meegewerkt aan een nieuwe test waarmee je Q-koorts bij mensen kunt vaststellen’, vertelt Van de Ven.

Fysiotherapie

In Herpen hebben de meeste dorpsbewoners de draad weer opgepakt. Een aantal mensen met chronische Q-koorts werkt aan hun herstel in de fysiotherapiepraktijk in het naastgelegen Schaijk. ‘We hebben voor hen een bewegingsprogramma ontwikkeld’, legt fysiotherapeut Jord Duijndam uit. ‘Het gros van de patiënten is enthousiast. Ze zijn actief bezig, verleggen hun grenzen en durven daardoor meer te ondernemen. Bovendien voelen ze zich gehoord.’
Dit bewegingsprogramma wordt ondersteund door Q-support, een instelling die Q-koortspatiënten met raad en daad bijstaat.
Peter van Sambeek is als ervaringsdeskundige betrokken bij Q-support. ‘Ik begeleid een training voor Q-koortspatiënten, zodat ze beter leren omgaan met hun klachten. Ik ben een optimist en durf weer voorzichtig vooruit te kijken. Mensen helpen doet me goed. Het voelt alsof ik weer een beetje bij de maatschappij hoor.’