‘Geen voedselvisie maar aan de slag’

Arno de Snoo Zo’n tien jaar geleden vond er een bijeenkomst in Rotterdam plaats over lokaal voedsel. In een zaaltje zaten wat oudere mensen en enkele jongeren in alternatieve kleding bij elkaar. Jan Willem van der Schans, onderzoeker korte voedselketens en regionale voedselnetwerken van Wageningen UR, hield een presentatie. Na afloop kreeg hij een doosje met lokale producten en dat was het dan.
Hoe anders is het nu. Door het hele land zijn er initiatieven als stadstuinen, voedselbossen, het maken van traditionele producten, oogstmarkten en ga zo maar door. De hoeveelheid die wordt geproduceerd, is nog klein vergeleken met de totale land- en tuinbouwproductie in Nederland.

Verbinding

Maar daar gaat het eigenlijk niet om. De initiatieven worden gestart om verbinding te zoeken met de landbouw. Iets wat met de moderne landbouw bij velen verloren is gegaan.
Dat bleek ook tijdens de deze week gehouden bijeenkomst die het einde markeerde van een reeks debatten over voedselbeleid onder de titel ‘It’s the food, my friend’.
De zaal in de Amsterdams Rode Hoed zat vol. Boeren, onderzoekers, ambtenaren, mensen van Youth Food Movement en allerlei belangenorganisaties aten en spraken met elkaar.
Directeur Bert van Ruitenbeek van Ecominds is een van de initiatiefnemers van de debatten. Hij vindt de belangstelling voor voedsel begrijpelijk. ‘De land- en tuinbouw is al lang gericht op economie. Daar zijn goede redenen voor, maar een gevolg daarvan is dat voedselproductie ver van ons af is komen te staan.’
Van Ruitenbeek vindt vooral de houding van de jongeren ten opzichte van voedsel en voedselproductie verfrissend. ‘Zij willen geen grote voedselvisies. Dat is alleen een papierenwereld. Jongeren willen vooral doen. Verbindingen maken en aan de slag.’

Nu doen

Directeur Joszi Smeets van Youth Food Movement lijkt die mening volledig te belichamen. Zij riep tijdens de avond de aanwezigen op om eigenaar te worden van verandering. ‘Want als je het niet zelf doet, dan doet niemand het. En als we het nu niet doen, wanneer dan wel.’
Bas Antonissen, een jonge biologische varkenshouder in Rucphen, doet het al. Hij probeert het verhaal over zijn biologische varkens te vertellen aan iedereen die het maar wil horen. ‘Biologische productie is niet dé oplossing’, stelt hij. ‘Maar daarmee geef je mensen wel een keuze. Het is wat anders dan het gangbare voedsel dat overal is te krijgen.’
Antonissen ziet dat de anonimiteit van de moderne landbouwproductie een keerzijde heeft. ‘De verbinding tussen consument en boer ontbreekt. Op het moment dat ik mijn verhaal vertel, begrijpen mensen waar ik mee bezig ben. Als mensen dat weten, kiezen ze vaak ook voor beter voedsel.’
De tijd van superfoods en nieuwe toevoegingen aan bestaande producten om het nog gezonder te maken, lijkt op zijn retour. De interesse voor regionale producten neemt dat over. En dat voedsel is eenvoudig en onbewerkt.
‘Maar het blijft belangrijk om de jeugd kennis van voedsel mee te geven’, zegt Van Ruitenbeek. ‘Consumenten worden nog steeds verleid met miljarden euro’s aan reclame om suikerrijke producten te kopen. Daar is bijna niet tegenop te boksen. Maar als we kennis van goede voeding meegeven in het onderwijs, kunnen jongeren die verleidingen beter weerstaan.’
Ondertussen rijdt de trein van regionalisering verder. Tien jaar geleden was er niet veel. Nu zijn er in Nederland enkele honderden lokale voedselinitiatieven. Over enkele jaren kunnen dat er al vijfduizend zijn. ‘Dat krijgt ineens een andere impact’, zegt Van Ruitenbeek.

Zorgen bij supermarkten

Het lijkt erop dat supermarkten zich daar ook zorgen over maken. Albert Heijn is ongerust over het verlies aan omzet aan ketens als EkoPlaza en Jumbo kraakt in haar reclame de consument af die langs boeren gaat om inkopen te doen. Een teken dat zij de lokale markt als een serieuze bedreiging zien.