RIVM: zorglandbouw heeft meerwaarde

Martin de Vries‘Voor de schermen zijn wij een melkveehouderij, achter de schermen een zorgvoorziening’, vertelt Marlou Entzinger-Meeren. Samen met haar man runt zij Zorgboerderij De Meezinger in Grou. Vijftien volwassenen krijgen drie dagen in de week dagbesteding op het bedrijf met honderd melkkoeien en zestig stuks jongvee. Deelnemers houden zich bezig met werkzaamheden als voeren, zaagsel strooien, trekker poetsen en snoeien.
Entzinger verwoordt het enthousiasme van deelnemer Fokke van der Meer. ‘Hij voelt zich vrijwilliger op een agrarisch bedrijf en geen cliënt of patiënt. We zien ook echt dat deze vorm van zorg werkt. De deelnemers houden hun conditie op peil, de dag- en nachtstructuur verbetert, ze eten beter en voelen zich verantwoordelijk. Bovendien ontlasten we de thuissituatie.’

Schoolvoorbeeld

De Meezinger is een schoolvoorbeeld van zorglandbouw. Inhoudelijk gezien is er nog niet veel onderzoek naar dementie en deze vorm van dagbesteding gedaan. Het ministerie van Economische Zaken en Alzheimer Nederland zorgden voor de financiering, zodat het RIVM inzichtelijk kon maken wat het belang van zorgboerderijen is binnen het huidige aanbod.
‘Maatschappelijke participatie is een belangrijk thema aan het worden’, stelt onderzoeker Simone de Bruin van het RIVM. Zorglandbouw kan wel degelijk van toegevoegde waarde zijn voor een bepaalde groep mensen met dementie en hun mantelzorgers, is haar conclusie.
Uit interviews met cliënten en mantelzorgers komt naar voren dat veelal mannen met een gemiddelde leeftijd van 73 jaar, die vaak nog een partner hebben, de zorgboerderij bezoeken. Reguliere dagbestedingsgroepen bestaan voor het grootste deel uit verweduwde vrouwen van gemiddeld 85 jaar.
‘De interesse van de deelnemers ligt daar mogelijk aan ten grondslag. De mannen zijn relatief jong en zoeken activiteiten met een fysiek aspect of waar ze zich zinvol voelen. Reguliere dagbesteding sluit wat minder aan op die wensen en mogelijkheden’, legt De Bruin uit.
Activiteiten op de boerderij geven deelnemers voldoening. De omgeving en activiteiten lijken ook een positieve bijdrage te leveren aan de eigenwaarde van mensen met dementie. Zij voelen zich nuttig en vaak sluit het werk aan bij hun interesse.
‘Ons onderzoek laat zien dat de keuze voor reguliere dagbesteding vaak meer pragmatisch is. De voorziening ligt dichtbij of wordt aangeraden door zorgverleners. De keuze voor een zorgboerderij is veelal duidelijker afgewogen’, merkt De Bruin.
Kwetsbare burgers worden steeds meer gestimuleerd om zo lang mogelijk thuis te blijven wonen en hun sociale netwerk in te schakelen. De Bruin pleit daarom voor behoud van zorglandbouw als zinvolle dagbesteding, om mantelzorgers te ontlasten, maar ook omdat het kan bijdragen aan het terugdringen van de zorgkosten.
‘We kunnen echter nog niet hardmaken of de kosten lager worden en of ouderen met dementie langer thuis kunnen blijven wonen door hun deelname op een zorgboerderij.’
De Bruin denkt dat er in de zorg meer aandacht aan het verleden van cliënten kan worden besteed. ‘Kijk bovendien meer naar wat iemand wel kan. Zorgboerderijen blinken daarin uit door een divers aanbod aan activiteiten, rekening houdend met de wensen, interesses en mogelijkheden van cliënten. Sommige voorzieningen voor reguliere dagbesteding kunnen daar best wat van leren.’
Door de hervormingen van langdurige zorg wordt het voor kleine vormen van dagbesteding niet eenvoudiger om zich staande te houden. Desalniettemin is het volgens De Bruin van belang dat de landbouw zich als zorgverlener voor het voetlicht brengt. ‘Gemeenten weten soms niet wat de meerwaarde kan zijn van zorgboerderijen en een divers aanbod. Blijf je profileren.’