‘Ik heb nooit getwijfeld over België’

‘Soms blijf ik een nachtje in België slapen, bijvoorbeeld wanneer een koe gaat bevallen, maar dat betekent wel dat er werk in Heerlen blijf liggen. Het kost veel energie, tijd en geld. Je maakt onnodig kosten. Een bedrijf met een mooie huiskavel werkt veel efficiënter. Nu is het heel strak plannen, maar ik ben nog nooit met tegenzin naar België gegaan om de koeien te melken.’

L’histoire se répète

De agrariër heeft lange tijd geijverd voor behoud van de weilanden, die op een steenworp afstand van het centrum van Heerlen liggen. L’histoire se répète, want ook zijn ouders werden min of meer gedwongen naar een andere locatie op zoek te gaan. De grootouders van Joseph Gielkens startten in 1928 een gemengd bedrijf bij Hoeve de Aar in Heerlen. Een modelbedrijf, dat melk voor ziekenhuizen produceerde. Met de komst naar Heerlen van het De Weverziekenhuis, het ABP en de aanleg van de autoweg naar Maastricht in 1967, bleef er te weinig grond over en verhuisde het bedrijf naar de Heerlerbaan.
‘Het bedrijf werd destijds belemmerd in zijn ontwikkeling’, licht Joseph de verhuizing toe. ‘Op de Heerlerbaan hebben mijn ouders het gemengd bedrijf voortgezet, ik nam het in 1986 over. Het heeft een aantal jaren heel goed gedraaid, totdat de gemeente Heerlen in 1998 met een nieuw bestemmingsplan op de proppen kwam.’
In het plan wilde Heerlen dat de landerijen van de ondernemer plaats maakten voor de ontwikkeling van het plan Hoogveld, dat voorzag in de aanleg van bos en de bouw van een villawijk. Gielkens procedeerde en de Raad van State stelde hem op een aantal punten in het gelijk. In de tussentijd vroeg de familie Gielkens bij de gemeente vergunningen aan voor de bouw van een melkveestal, jongveestal en een loods. Lange procedures volgden, maar de vergunningen werden nooit verleend. Wel kreeg de gemeente na het voeren van een aantal procedures de grond achter de boerderij - zo’n 10 hectare - in haar bezit.

Volledige bedrijfsverplaatsing

Gielkens denkt dat de gemeente Heerlen er beter aan had gedaan, als er tot een volledige bedrijfsverplaatsing was besloten. ‘Het bedrijf bestaat uit meerdere takken. In de procedures om de grond in de buurt van de boerderij vrij te maken is daar geen rekening mee gehouden. Een totale bedrijfsverplaatsing is daardoor onmogelijk. Nu werd er als het ware een hap weggenomen.’
Wat aan grond bij de boerderij aan de Heerlerbaan is overgebleven, bedraagt nauwelijks een halve hectare. ‘Op de grond die vroeger achter de boerderij lag, graasden in de zomer de melkkoeien en zo hoort het ook. Koeien moeten twee keer per dag worden gemolken en dat kan niet op een plek die op afstand ligt’, zo vertelt de Heerlense ondernemer.
‘En weet je wat zo jammer is, de grond hier is prima. Vlak, zonder stenen en van hoogwaardige kwaliteit. Mensen hebben jaren kunnen genieten van de groep roodbonte koeien die er graasden. Je zag heel vaak wandelaars staan kijken als de koeien achter elkaar naar de boerderij liepen om gemolken te worden. Waar ik ook moeite mee heb is dat vruchtbare landbouwgrond wordt opgeofferd voor natuurontwikkeling, terwijl er wereldwijd miljoenen mensen honger lijden.’

Niet moderniseren

Nadat hij zijn grond had afgestaan, hield Gielkens de melkkoeien nog twee jaar op de Heerlerbaan, maar dat was niet te doen. ‘We mochten de gebouwen niet moderniseren of nieuwbouw plaatsen, omdat de gemeente weigerde een vergunning af te geven. En zoveel koeien op een klein stukje grond, dat werkt niet.’
Afscheid nemen van zijn melkkoeien kwam niet in Joseph op. ‘Ik heb altijd heel veel plezier beleefd aan het houden van melkkoeien, als klein kind al. De dieren wegdoen was dan ook geen optie.’ De ondernemer vond een bedrijf in België waar hij zijn melkkoeien wel kon houden, maar dat betekent iedere dag op en neer rijden.
Het jongvee en het vleesvee staan in de winter wel nog op de locatie aan de Heerlerbaan, in de zomermaanden grazen de dieren op verschillende plekken in de omgeving. ‘Mijn vrouw houdt zich, naast het runnen van de boerderijwinkel, met de verzorging van de veestapel bezig. Het was beter geweest, als de gemeente goed naar de bedrijfsstructuur had gekeken en medewerking had verleend aan de verplaatsing van het bedrijf. Dat is jammer genoeg niet gebeurd. Het voelt alsof we veel offers brengen voor het algemeen belang.’
Gielkens heeft er vaker aan gedacht om samen met zijn gezin in België te gaan wonen, maar de nadelen winnen het vooralsnog van de voordelen. ‘Het is lastig om op eigen kosten een volledige bedrijfsverplaatsing te realiseren. Zo zal je voor het jongvee een nieuwe stal moeten bouwen en grond moeten hebben waar ze kunnen weiden. De gronden die je hier nog hebt, daar kun je dan in feite ook niets meer mee, legt hij uit. ‘Verder valt ook de huisverkoop weg, een belangrijke bron van inkomsten. Bovendien moet je, wanneer je naar het buitenland vertrekt, zo’n vijftig procent met de fiscus afrekenen en moeten je kinderen naar een andere school. Kortom, er komt een hoop bij kijken, wil je je bedrijf naar het buitenland verplaatsen. Hier in de buurt is ook geen optie, simpelweg omdat heel veel grond voor andere doeleinden is opgeofferd. Je zou wel een paar hectare kunnen kopen, maar dat wil niet zeggen dat je dan een bedrijf hebt dat levensvatbaar is.’

Potentiële koper

Gielkens sluit niet uit dat wanneer er zich een potentiële koper voor zijn boerderij meldt, hij alsnog toehapt. ‘Wij willen graag ons bedrijf en ons gezin op één plek hebben en dan is dat mogelijk een oplossing. De gemeente had interesse, maar wilde voor een dubbeltje op de eerste rang zitten, van een concreet bod was geen sprake.’ Hoewel hij niet in de toekomst kan kijken, ziet Gielkens bedrijfsmatig wel mogelijkheden. Doorontwikkeling is daarbij het sleutelwoord. ‘In België zijn we bezig met de bouw van een melkveestal, dat is vooralsnog het enige plan dat letterlijk in de steigers staat.’