'De P van PAS-melders, politiek en …'

PAS-melders. Het is nu ruim zes jaar geleden dat de Raad van State een historische uitspraak deed: bedrijven die eerder genoeg hadden aan een melding bij de overheid moeten alsnog een natuurvergunning aanvragen. Die uitspraak had – buiten hun schuld – betrekking op veel veehouderijen.

De PAS-melder werd in Nederland een begrip. En hoewel de huidige demissionaire regering veel negatiefs in de schoenen geschoven krijgt, hebben we sinds 2019 toch echt vier ministers van Landbouw én één minister van Stikstof gehad. Allen is het niet gelukt om het probleem van de PAS-melder op te lossen. Daarmee is de brug naar de politiek gelegd.

Kritische depositiewaarde

De Europese habitatrichtlijn geeft aan dat de natuur niet mag 'verslechteren'. Nederland heeft deze richtlijn deels vertaald naar een vrijwel onhaalbare kritische depositiewaarde voor stikstof van 0,005 mol per hectare (let wel: de atmosfeer bestaat voor ongeveer 78 procent uit N2, ofwel stikstofgas).

Daarmee zit de vergunningverlening – en dus ook ontwikkeling en verduurzaming – in Nederland al jaren op slot, wordt emissiereductie tegengehouden en lijkt de natuur desondanks langzaamaan te herstellen. De politiek is hier nog steeds aan zet.

Peter van Uhm, generaal buiten dienst, riep politici tijdens de viering van tachtig jaar vrijheid op om leiderschap te tonen en verder te kijken dan de waan van de dag. Ook wees hij op het onderscheid tussen staatslieden en politici. Onder meer voor de huidige stikstofcrisis heeft Nederland behoefte aan staatslieden die niet polariseren, maar bouwen door over partijpolitieke visies heen te stappen op basis van verbinding, wederzijds begrip en respect.

Intussen geven meerdere provincies een eigen invulling aan de huidige crisis, zoals in Noord-Brabant. Daar moeten oudere stallen aangepast worden met een meldplicht, in plaats van een vergunning. Maar... zo begon het met de PAS-melders ook. Utrecht heeft een visie uitgebracht waarbij boeren weliswaar persoonlijk bericht kregen, maar waarin ook dertien (gezins)bedrijven – deels met een vergunning – hoorden dat doorgaan op hun plek niet realistisch is.

Pontius Pilatus

Gedeputeerde Staten van Utrecht wasten als een moderne variant van Pontius Pilatus hun handen in onschuld, want de plaatselijke wethouder is in kennis gesteld, de dominee of pastor is ingeschakeld, de huisarts heeft bericht gehad en de politie is ingelicht. En dit alles nog voordat de betreffende veehouders bericht kregen dat er een koerier met een belangrijke brief onderweg was.

Met deze afsluiting van 2025 wens ik u allen vooral een gezond en voorspoedig 2026 toe! Daarbij wens ik de vorming van een stabiele regering, waarin politici achteraf staatslieden bleken te zijn en die oog heeft voor een gezond ondernemersklimaat met een prominente rol voor de productie van voedsel. Want de chips van ASML – hoe belangrijk ook – helpen niet tegen honger en die van onze aardappeltelers wel.