Afrikaanse varkenspest heeft Polen al miljarden gekost

Zowel de varkenssector als de overheid dragen ieder ongeveer de helft van deze kosten. Dat blijkt uit een recent rapport van vier onderzoekers van de universiteit van Poznan, opgesteld in opdracht van belangenorganisatie Polpig.

Sinds de eerste AVP-uitbraak is het virus vastgesteld op 576 varkensbedrijven, variërend van kleine familiebedrijven tot grotere ondernemingen. In totaal zijn 210.000 varkens geruimd op besmette bedrijven, met een geschatte waarde van 24,9 miljoen euro. Daarnaast zijn circa 400.000 varkens preventief geslacht op contactbedrijven. Dit leverde een economische schadepost op van bijna 47 miljoen euro.

De gemiddelde kosten per uitbraak liggen tussen de 124.500 en 148.000 euro per bedrijf. Daarvan is slechts een deel vergoed aan varkenshouders. In totaal werd voor 17,6 miljoen euro aan compensatie uitgekeerd, wat volgens de onderzoekers niet in verhouding staat tot de marktwaarde van de dieren.

Indirecte kosten

De grootste financiële impact zit in de indirecte schadeposten. Investeringen in bioveiligheid – zoals bouwkundige aanpassingen, ontsmettingsmiddelen en preventieve maatregelen – kosten de sector alleen al bijna 1 miljard euro.

Boeren in beschermings- of bewakingszones leden door prijsdalingen verliezen van 0,5 tot 0,8 miljard euro, exclusief een extra verlies van 17 miljoen euro door gewichtskortingen. Ook de bureaucratische last en controles wegen zwaar: de onderzoekers berekenen hier een kostenpost van 250 miljoen euro voor, plus 100 miljoen euro aan verplichte documenten, zoals gezondheidscertificaten.

Over de jaren 2014–2024 maakten Poolse varkenshouders in totaal tussen de 2 en 2,3 miljard euro aan kosten als gevolg van de AVP-crisis.

AVP heeft de Poolse varkenssector ook belangrijke internationale afzetmarkten gekost. Door de uitbraken sloten landen als Japan, China, Korea en Kazachstan hun grenzen voor Pools varkensvlees. Dat leidde tot een geschat exportverlies van 4,3 miljard euro.

De Poolse overheid heeft de bestrijding van de virusziekte zwaar meegefinancierd. In totaal ging het om 8,2 miljard zloty aan uitgaven, met 1,2 miljard zloty aan rente, samen goed voor 2,2 miljard euro. Alleen al in 2025 werd voor 350 miljoen euro uitgegeven aan AVP-bestrijding.

Langdurige onzekerheid in de sector

De blijvende dreiging van nieuwe uitbraken heeft verstrekkende gevolgen voor de hele keten. Niet alleen worden bedrijven stilgelegd of geruimd, maar ook handel en logistiek lopen vast.

“De handel en logistiek worden effectief lamgelegd. Voor boeren betekent dit maanden van stilstand, lagere aankoopprijzen en gederfde inkomsten”,
aldus Janusz Wojtczak, varkensfokker en vicevoorzitter van Polpig.