'Scherper bemesten van begin tot einde'

Wet- en regelgeving veranderen. Als je minder mest mag strooien, hoe ga je dat dan ondervangen? 'Mijn bedrijf ligt nog niet in met nutriënten verontreinigd gebied, maar het lijkt mij een kwestie van tijd voordat ook hier beperkingen komen', vertelt De Bruycker.

Toen de mensen van adviesbureau Van Tafel naar Kavel de Drontenaar vroegen om mee te doen aan het project Zicht op de Nutriënten leek hem dat een goede manier om hiermee bezig te gaan. De Bruycker onderschrijft het belang om als boer zelf aan het roer staan bij de nutriëntenvoorziening. 'Als de ruimte om te bemesten krap wordt, hoop ik de productie overeind te houden door zo efficiënt mogelijk te werken met zo min mogelijke verliezen.'

Binnen Zicht op de Nutriënten volgen deelnemers de stikstoftoestand in drie bodemlagen. De bovenste 30 centimeter bevat voor het gewas gemakkelijk toegankelijke stikstof. In de laag van 30 tot 60 centimeter diep haalt een groeiend gewas de nutriënten goed uit de bodem. Wat in de laag van 60 tot 90 centimeter diep zit, kan makkelijk uitspoelen. De Bruycker heeft graag zicht op al deze lagen en past zijn gedrag als teler hierop aan, als dat kan. 'Vergeet daarbij niet dat ieder seizoen heel anders is. Dat heb je niet in de hand. In een nat jaar zou je liefst wat minder mest aan de basis geven en later gespreid wat bijgeven.'

Stikstof in een laag waar het gewas niet bij kan, is ongewenst. 'Voor een gewas met hoge winstmarges is het extra belangrijk dit goed te begrijpen. Binnen het project konden we bepalen in welke gewassen we wilden meten. Voor mij zijn aardappelen en uien het belangrijkste. De conclusie van de eerste metingen is dat het fijn zou zijn om beter te kunnen meten tijdens de groei. Actuele informatie over de bodem helpt mij', aldus de akkerbouwer.

In de grond kijken

Alleen meten aan stikstof is onvoldoende. De Bruycker kijkt het liefst ook af en toe in de grond. Dat heeft te maken met de verschillen tussen percelen en tussen de groei per seizoen. In een natter jaar vormt een aardappel meer wortels boven in de grond dan in een droge zomer. 'Als je ziet hoe het gewas wortelt, kan je beter bepalen of het nog wat nodig heeft.'

Petra Rietberg van CLM Onderzoek en Advies merkt op dat de deelnemers in de loop van het project meer zijn gaan letten op een goede bodemstructuur. Die bepaalt in hoge mate de bereikbaarheid van voedsel voor het gewas. 'Het motiveert de telers om hier voortdurend op te letten en waar mogelijk er aan te werken.'

De Bruycker leerde in de zes jaar dat hij zich nu laat adviseren door Van Tafel naar Kavel dat er altijd iets is dat je beter kunt doen. 'Ik denk dan ook niet dat ik het beter weet dan andere boeren, maar het is goed om ermee bezig te blijven. Je hebt de grond zo verpest. En als je het wil herstellen, zul je je heel bewust moeten zijn van wat je doet. In een nat jaar probeer je alles zo goed mogelijk te doen, maar je laat de oogst niet in de grond zitten. Daarom is reparatiewerk onvermijdelijk.'

Idealiter zou De Bruycker op nog meer momenten de stikstoftoestand in de bodemlagen willen bepalen. Nu deed hij dat bij het sluiten van het gewas en aan het eind van de teelt. De meting tijdens het seizoen helpt bij het bepalen van de overbemesting en aan het eind van het seizoen blijkt wat een groenbemester kan vangen.

De akkerbouwer zaait praktisch altijd groenbemesters na de teelt. 'Zelfs als het al later in het seizoen is, heeft dit nut. Het wortelt altijd dieper dan je denkt. En als de grond gevoelig is voor slemp, beschermt de groenbemester de structuur.' Op zijn gangbare percelen kiest De Bruycker bij voorkeur voor gras als groenbemester, vanwege de hoge organischestofproductie. Op het biologische deel kiest hij afhankelijk van het zaaimoment phacelia, gele mosterd of haver.

Een ander verschil tussen het gangbare deel van de percelen en het biologische deel is dat bij gangbare teelt bijsturen met stikstofkunstmest mogelijk is. 'Biologisch vraagt een wat verder vooruitziende blik. Ik merk dat je van beide methodes over en weer kunt leren.'

Meer machines

'Nadeel van biologisch is dat je meer met machines op het land bent. En bij het uitrijden van vaste mest gebruik je zware machines. Biologisch is niet altijd beter. Er komen al jaren vogelaars tellingen doen op ons bedrijf. Die verwachten op het biologische perceel meer vogels, maar op gangbaar is minder verstoring. Dat lijkt de overlevingskans van kuikens te verbeteren.'

De projectdeelnemers zijn nu drie keer samengekomen om ervaringen uit te wisselen. 'Je weet van anderen niet wat ze doen. Daarom vond ik het leerzaam. Vooral aan het einde van de teelt zit ik er nu scherper op. Mijn gangbare bemesting heb ik meer gesplitst om stikstof boven in de grond te houden. Beperken is soms goed. Als de Agria's vrij laat nog te veel mest krijgen, schieten ze in het loof, wat ze kwetsbaarder maakt voor phytophthora.'