1.032 melkveebedrijven met vogelgriep in VS door eenmalige introductie en contactstructuur

De besmetting van een melkveebedrijf in de Verenigde Staten (VS) heeft mogelijk al in december 2023 plaatsgevonden. In januari 2024 kwamen er de eerste geluiden dat op een aantal melkveebedrijven sprake was van een teruglopende melkproductie, koeien met koorts, verkleurde dikke melk in de Amerikaanse staten Texas, Kansas en New Mexico.

Op 25 maart 2024 werd uiteindelijk bevestigd dat er op een melkveebedrijf in Texas sprake was van vogelgriep. Korte tijd later werd het virus gevonden bij melkkoeien in acht andere staten. Het virus werd daarbij vrijwel niet aangetoond in de luchtwegen, maar wel in de melk van de koeien.

Het onderzoek naar de introductie van vogelgriep bij de melkkoeien is uitgevoerd onder leiding van Thao-Quyen Nguyen, werkzaam bij een afdeling van het Amerikaanse landbouwministerie en Iowa State University. De onderzoekers hebben monsters verzameld van het eerste melkveebedrijf dat op 25 maart 2024 besmet bleek en nog 26 andere melkveebedrijven in acht staten en zes pluimveebedrijven in drie staten.

Eenmalige introductie

Uit de whole genome sequicing, waar exact de volgorde van alle genen wordt blootgelegd, blijkt dat er sprake moet zijn geweest van een eenmalige introductie van vogelgriep bij de melkkoeien in Texas. Voor deze introductie heeft er nog wel een zogeheten reassortment, het mengen van genen, plaatsgevonden tussen het hoogpathogene H5N1-virus dat eind 2021 voor het eerst werd gevonden en een laagpathogeen vogelgriepvirus dat al in de VS aanwezig was.

Kennelijk was deze vermenging voldoende om de melkkoeien te kunnen besmetten. Na deze eerste introductie is het vogelgriepvirus verspreid naar andere melkveebedrijven – nu 1.032 bedrijven in zeventien staten –, maar ook vanuit de koeien naar pluimvee en andere zoogdieren, zoals katten. Ook medewerkers op melkveebedrijven zijn besmet geraakt en een enkele keer een persoon die geen direct contact heeft gehad met melkkoeien.

Bij alle lopende onderzoeken naar het vogelgriepvirus worden soms kleine wijzigingen gevonden die de overdracht van het virus naar andere zoogdieren en de mens gemakkelijker maken. Samen met de nog steeds voortdurende verspreiding van het vogelgriepvirus onder de melkveebedrijven is dit volgens de onderzoekers een risico op overdracht naar de mens en zoogdieren.

Intensieve contacten

De snelle verspreiding van vogelgriep naar nu 1.032 melkveebedrijven heeft alles te maken met de manier van werken op de melkveebedrijven en de intensieve contacten tussen de verschillende melkveebedrijven.

Sinds de vondst van vogelgriep bij melkkoeien is het niet toegestaan om dieren met verschijnselen van vogelgriep te transporteren. Maar volgens de onderzoekers duurt het een tijd, voordat koeien verschijnselen tonen van een vogelgriepbesmetting. Ook zijn er melkkoeien die geen verschijnselen van vogelgriep vertonen, maar het virus wel bij zich dragen.

De VS telt in totaal zo'n 10 miljoen melkkoeien. Die zijn geconcentreerd in de staten Californië, Wisconsin, New York, Idaho en Pennsylvania. Deze bedrijven werken daarbij intensief samen met jongveeopfok en melkveebedrijven in Texas, Oklahoma, Missouri, Nebraska, South Dakota en Kansas.

Grote bedrijven

Van de meer dan 60.000 melkveebedrijven heeft ruim 30 procent meer dan 2.000 melkkoeien. Vooral die grote bedrijven werken doorgaans met meerdere locaties. Droge koeien gaan bijvoorbeeld naar een andere locatie en komen pas na afkalven terug. Ook zijn er bijvoorbeeld locaties waar alleen vaarzen lopen. Jongveeopfok gebeurt bij minimaal 40 procent op een andere locatie, die ook erg ver weg kan zijn in een andere staat. De dieren keren dan vlak voor het afkalven of pas daarna terug naar het melkveebedrijf.

Naast deze directe contacten zijn er nog veel indirecte contacten door bijvoorbeeld medewerkers die op meerdere locaties werken en het transport van de dieren waarmee ook besmettingen kunnen worden overgedragen.